Czy zastanawialiście się kiedyś jak nasze nastawienie do świata wpływa na zdrowie naszego organizmu? Nasze myślenie i nastrój może w istocie powodować zaburzenia psychosomatyczne (np. ból brzucha ze stresu). Liczne choroby mogą mieć podłoże psychiczne. Wyeliminowanie ze swojego życia czynników szkodliwych, takich jak np. stres, napięcie emocjonalne itp. jest niemożliwe. Jednak powinniśmy zadbać o siebie na tyle, na ile potrafimy, aby nie musieć cierpieć z powodu zaburzeń psychosomatycznych.
Jak nasze nastawienie wpływa na zdrowie? Choroby, które mogą mieć podłoże psychiczne.
Wyliczać można długo, jednak do najczęściej występujących chorób o podłożu psychicznym zaliczamy:
– zaburzenia płodności
– choroby serca i układu krążenia
– choroby autoimmunologiczne
– zaburzenia odżywiania – np. ortoreksja, anoreksja, bulimia, otyłość
– bóle głowy (migreny)
– uzależnienia od substancji psychoaktywnych – np. alkoholu, narkotyków
– bezsenność
Powyższe informacje mogą zaniepokoić, ponieważ te choroby mogą znacząco obniżyć jakość życia pacjenta, a w niektórych przypadkach po prostu je skrócić. Dlatego ważne jest, aby nie bagatelizować symptomów i od razu skonsultować się z lekarzem. Każda choroba wykryta wcześnie, może być skuteczniej leczona niż rozpoznana za późno. Wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z tego, jak ważne jest regularne kontrolowanie swojego zdrowia i wykonywanie odpowiednich badań.
Zaburzenia psychosomatyczne – co to takiego?
Jak podaje Encyklopedia PWN, zaburzenia psychosomatyczne to „grupa chorób somatycznych, których przyczyn upatruje się w uwarunkowaniach psychogennych”. Natomiast somatyzacja to „zjawisko przejawiania się przeżywanych trudności psychicznych, gł. przewlekłych konfliktów emocjonalnych, w postaci cielesnej (somatycznej), tzn. w postaci skarg, dolegliwości lub przejawów naśladujących skargi; dolegliwości lub objawy spowodowane realnymi stanami chorobowymi.”
Wniosek, który płynie z powyższych definicji jest jasny. Problem zaczyna się w psychice pacjenta, a następnie odczuwa on różne dolegliwości w postaci objawów fizycznych. Nasze nastawienie wpływa na zdrowie. Oczywiście bądźmy czujni! Nie każdy symptom wynika z problemów emocjonalnych osób chorych. Objawy mogą także sygnalizować chorobę pacjentów, która nie ma podłoża psychicznego, a wymaga leczenia. Pamiętajmy, aby każde niepokojące nas zjawisko skonsultować ze specjalistą i w razie potrzeby poddać się terapii. Nie zapominajmy także regularnie wykonywać badania profilaktyczne! Zmniejszymy w ten sposób prawdopodobieństwo wystąpienia chorób i zaburzeń.
Psychologia pozytywna – czym się zajmuje?
Autorem pojęcia psychologia pozytywna jest Martin Seligman – amerykański psycholog, dyrektor Centrum Psychologii Pozytywnej, działającego przy Uniwersytecie Pensylwanii. Ten stosunkowo nowy nurt jakim jest psychologia pozytywna ma na celu skupienie się wokół spraw, które czynią nas – ludzi szczęśliwymi. Każdy z nas poszukuje sensu i chce poczuć w życiu spełnienie. Martin Seligman w swoich licznych książkach i artykułach (wybrane tytuły znajdziecie na końcu) porusza właśnie tematykę radości, wyuczonej bezradności, optymizmu. Te kluczowe aspekty naszego życia były latami pomijane w badaniach psychologicznych. Na pierwszy plan wysunęły się wszelkie choroby, patologie oraz przyczyny zaburzeń i psychicznego cierpienia pacjenta. Dzisiaj jednak, popularność zyskują właśnie tematy oscylujące wokół szczęścia oraz pozytywnych emocji i układu nagrody. Tematy te są powiązane z aspektami rozwoju osobistego, który również jest obecnie bardzo popularny. To przyczyniło się do powstawania licznych książek i artykułów na temat zdrowia psychicznego, a także do prowadzenia w tym aspekcie badań.
Przez lata zdrowie było kategoryzowane jedynie jako „brak choroby”. Przyjmowano model biomedyczny, który zajmował się jedynie fizycznymi dolegliwościami pacjenta. W dzisiejszych czasach jednak, coraz więcej lekarzy i specjalistów zaczyna ujmować zdrowie pacjentów w modelu holistycznym, w którym rolę odgrywa także stan psychiczny i duchowy człowieka oraz jego relacje z otoczeniem. Proces leczenia bowiem powinien obejmować osobę jako całość i mieć na celu jej ogólny dobrostan. Elementy terapii muszą być zaplanowane tak, aby leczyć ciało i ducha. Należy zbadać pacjenta również pod kątem zaburzeń psychosomatycznych oraz udzielić mu odpowiedniej pomocy.
W jaki sposób nasze negatywne nastawienie wpływa na zdrowie i niszczy nam dzień.
Wyobraź sobie teraz poranek, w którym budzisz się i myślisz: „Jak dobrze jest móc się obudzić, jestem wdzięczny za możliwość przeżywania kolejnego dnia. Choć w tym dniu spotkają mnie różne rzeczy, na pewno sobie z nimi poradzę.” Jak myślisz jak takie nastawienie wpłynie na przebieg Twojego dnia?
Teraz odtwórz w myślach inną scenę – w momencie gdy słyszysz dźwięk budzika, w Twojej głowie włącza się następująca narracja: „Oh nie! Kolejny dzień a w nim wszystkie obowiązki, które muszę wykonać! Jestem taki nieszczęśliwy. Dlaczego nie mogę teraz być gdzie indziej, robić co innego? Nie chcę dziś nawet wstawać z łożka.” Jak sądzisz czy w tym przypadku rozpoczęcie dnia da Ci siłę i energię do pokonywania trudności?
Powyższe przykłady niosą ze sobą jasny przekaz. Nastawienie konkretnej osoby wpływa na to jak realizuje ona zadania i cele oraz jaki jest poziom jej energii i jakie emocje towarzyszą jej w ciągu dnia. Może pomyślałeś teraz: „Chwila! Przecież to bezsensu, nie mam wpływu na to co myślę, gdy rano się budzę. Po prostu tak jest.” Po części jest to prawda. Jednak spróbujmy popatrzeć na to, z nieco innej strony. Kluczowa jest tutaj świadomość, że nie jesteśmy skazani na wierzenie w swoje własne myśli. Możemy zakwestionować to co podpowiada nam nasz umysł. Na przykład: „Moje myśli w tej chwili wynikają z emocji, które przeżywam oraz sytuacji, w której się znajduje.” „To, że w tej chwili pomyślałem, że mój dzień na pewno będzie nieudany, nie znaczy, że tak się stanie.” Takie techniki „leczenia” własnych negatywnych przekonań mogą na początku wydawać się nietypowe. Jednak u wielu osób wchodzenie w konstruktywną polemikę z własnymi myślami daje pozytywne efekty. Możemy dzięki nim uniknąć zaburzeń psychosomatycznych.
Optymizm – cecha wrodzona czy wyuczona?
Jakie czynniki mają wpływ na nasz sposób myślenia? Czy pozytywne lub negatywne nastawienie do życia zależy od kodu genetycznego danej osoby? A może jest to coś czego trzeba się nauczyć? Czy możemy oszczędzić sobie w życiu stresu i być optymistami z wyboru? Czy pesymizm jest chorobą i wymaga terapii?
Na te pytania stara się odpowiedzieć Martin Seligman w swojej książce pt. „Optymizmu można się nauczyć. Jak zmienić swoje myślenie i swoje życie.” Przekonuje nas, że nie musimy urodzić się optymistami i z powodzeniem możemy rozwijać w sobie umiejętność pozytywnego interpretowania rzeczywistości.
Klucz tkwi w naszym sposobie wyjaśniania. Jeśli jest negatywny to czas zacząć się uczyć jak to zmienić. Seligman opisuje więc kilka technik, między innymi kwestionowanie własnych negatywnych przekonań (które opisałam wcześniej). Uczenie się w ten sposób optymizmu może być dobrą formą rozwoju osobistego, ponieważ nasze nastawienie wpływa na zdrowie.
Jak pozytywne emocje wpływają na nasze zdrowie?
Cały czas trwają badania empiryczne nad problematyką wpływu pozytywnych emocji i poczucia szczęścia na zdrowie naszego organizmu. Wyniki mają dostarczyć informacji na temat zaburzeń psychosomatycznych oraz pomóc opracować metody leczenia niektórych objawów somatycznych. Działanie mózgu i psychiki człowieka nadal jest obszarem stosunkowo słabo zbadanym. Mają na to wpływ różne czynniki między innymi brak odpowiednich metod dających wiarygodne wyniki. Aby badania były obiektywne nie wystarczy fakt, że w jednym, jedynym przypadku coś zadziałało. Wymaga to wielu różnych dowodów. Dopiero rzetelne i zweryfikowane wyniki badań pomagają lekarzom w walce z konkretną chorobą.
Wiele zaburzeń psychosomatycznych jest wywołanych stresem. Masz problem z ciągłym zdenerwowaniem i napięciem? Zajrzyj do tego artykułu.
Podsumowując
Analizując temat poruszony w tym artykule możemy wysnuć następujące wnioski:
- Warto się rozwijać, ponieważ niezależnie od wieku możemy zawsze coś zmienić na lepsze w naszym życiu.
- Nasze nastawienie wpływa na zdrowie naszego organizmu.
- Choroba lub złe samopoczucie może wynikać w dużym stopniu z problemów emocjonalnych czy stresu. Leczenie pacjenta powinno obejmować wszystkie aspekty jego osoby.
- Osoby, które borykają się z na przykład z zaburzeniami snu lub odżywiania powinny przyjrzeć się swojej kondycji psychicznej, ponieważ to właśnie tam (w psychice) może leżeć przyczyna problemu. Zwykle taki stan wymaga podjęcia terapii aby powrócić do zdrowia.
Książki, do których warto zajrzeć, aby otrzymać nową dawkę wiedzy.
- Martin Seligman, Optymizmu można się nauczyć. Jak zmienić swoje myślenie i swoje życie., Media Rodzina, 2007. Dostępne np. tu
- Martin Seligman, Prawdziwe szczęście, Psychologia pozytywna a urzeczywistnienie naszych możliwości trwałego spełnienia, Media rodzina, 2005.
- Ewa Kempisty-Jeznach, Chorzy ze stresu. Problemy psychosomatyczne, Prószyński Media, 2021.
- Marian Rojas Estape, Jak przyciągać dobre rzeczy. Zrozumieć siebie, umiejętnie wykorzystać emocje i zmienić swoje życie na lepsze, Muza, 2020.
Źródła:
Gulla B., Tucholska K., Psychologia pozytywna a zdrowie, Instytut Psychologii Stosowanej Uniwersytet Jagielloński.
Kawecka A., Choroby psychosomatyczne – jak je leczyć?, Poradnik Gemini, 2020.
Potempa K., Optymizm a zdrowie, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, Tom 19, Nr 2, 2013, str. 130-134.
Encyklopedia PWN https://encyklopedia.pwn.pl/szukaj/zaburzenia%20 [dostęp z dnia 30.04.2021]
Świetny wpis ??