Warto czasem osłodzić sobie życie, ale czy koniecznie cukrem? Wszechobecny biały lub brązowy proszek dodawany dziś do wszystkiego od owocowych jogurtów, ciast i dżemów po soki, napoje i wody smakowe. To co nazywamy cukrem w istocie składa się głównie z sacharozy – związku chemicznego o słodkim smaku. Czy cukier jest zdrowy? Na to pytanie postaram się odpowiedzieć w tym artykule.
Rodzaje cukru – czy brązowy cukier jest zdrowszy?
Najczęściej używamy w kuchni dwóch rodzajów cukru:
– cukru buraczanego (otrzymywanego z buraka cukrowego) – który jest uniwersalny, nadaje się do słodkich i wytrawnych dań
– cukru trzcinowego (otrzymywanego z trzciny cukrowej) – który również ma szerokie zastosowanie w kuchni
Wbrew pozorom oba rodzaje cukrów składają się w większości z sacharozy. Nie różnią się one pod względem wartości odżywczej. Pomimo, że przyjęło się powszechnie traktować brązowy cukier, jako zdrowszy w istocie jest to tylko mit. Różnica tkwi jedynie w procesie produkcji. Niezależnie czy jest to cukier buraczany czy trzcinowy, może być on rafinowany – czyli oczyszczany z melasy (wtedy ma barwę białą) lub nierafinowany (który kolor zawdzięcza zawartości niewielkiej ilości melasy). Melasa w brązowym cukrze zawiera śladowe ilości składników odżywczych, lecz zbyt małe by miało to jakieś znaczenie dla zdrowia. Warto też uświadomić sobie, że jeśli kupujemy brązowy cukier, na którego opakowaniu nie ma wyraźnej adnotacji, że jest nierafinowany – to znaczy, że jest to barwiony na brązowo biały cukier.
Negatywne działanie cukru
Spożycie dużej ilości żywności bogatej w cukry prowadzi do zwiększenia się masy ciała, zaburzeń lipidowych oraz zwiększenia się odporności na insulinę. Może powodować wiele problemów zdrowotnych między innymi:
– otyłość
– cukrzycę
– nowotwory
– choroby serca i nadciśnienie
– podniesienie się poziomu cholesterolu
– próchnicę
Wartości odżywcze w cukrze
Cukier dostarcza nam energii gdyż jest węglowodanem. Węglowodany pełnią w organizmie szereg ważnych funkcji, jednak należy je spożywać z umiarem. Jednak niestety nie zawiera żadnych witamin ani składników mineralnych.
Jakie ilości cukru w diecie są bezpieczne dla zdrowia?
WHO zaleca dzienną dawkę wolnych cukrów maksymalnie na poziomie 10 % całkowitego spożycia energii. Bardzo trudno jednak jest kontrolować swoje spożycie cukru w czasach, w których jest on dodawany do wszelakich produktów, nawet do tych uważanych powszechnie za zdrowe (jogurty, soki, płatki śniadaniowe). Słodkie przekąski powinniśmy zastępować owocami i orzechami. American Heart Association zaleca, aby kobiety nie spożywały więcej niż 6 łyżeczek cukru dziennie, mężczyźni natomiast maksymalnie 9 łyżeczek.
Czy od cukru można się uzależnić?
Znajdujący się w mózgu układ nagrody reaguje na bodźce takie jak smaczne jedzenie, aktywność seksualna czy substancje psychoaktywne wydzielaniem dopaminy i odczuciem przyjemności. Dlatego na przykład pokarmy zawierające cukier oddziałują na liczne neuroprzekaźniki, czego efektem jest uaktywnienie układu nagrody w mózgu. Czasami wykształca się u danych osób uzależnienie od jedzenia (najczęściej właśnie od słodyczy lub produktów wysoko węglowodanowych). Może ono skutkować nadwagą lub otyłością oraz chorobami związanymi z nadmierną masą ciała. Warto więc kontrolować ile spożywamy słodyczy i w miarę możliwości zamieniać sklepowe przysmaki na domowej roboty np. dietetyczne ciasteczka.
Nazwy cukru na etykietach produktów spożywczych
Chcąc ograniczyć cukier w diecie powinniśmy sprawdzać czy jest on dodany do danego produktu, który zamierzamy kupić. Nazwy cukru, które występują na etykietach sklepowych to: sacharoza, syrop glukozowo – fruktozowy, syrop wysokofruktozowy, syrop cukru inwertowanego, dekstroza, syrop ryżowy, syrop wysokofruktozowy, cukier inwertowany.
Źródła:
Jabłonowska – Lietz B., Wrzosek M., Nowicka G., Czy cukier może uzależniać? Ścieżkami mózgowego układu nagrody, ŻYWIENIE CZŁOWIEKA I METABOLIZM, 2012, XXXIX, nr 4.
Kłosiewicz – Latoszek L., Cybulska B., Cukier a ryzyko otyłości, cukrzycy i chorób sercowo‑naczyniowych, Probl Hig Epidemiol 2011, 92(2): 181-186.
