Choroba Parkinsona – przyczyny, przebieg, objawy i leczenie
Choroba Parkinsona zalicza się do chorób neurodegeneracyjnych. Pacjenci cierpiący na to schorzenie odczuwają sztywność mięśni i drżenia. Ich ruchy stają się natomiast spowolnione.
Wprawdzie “parkinsonowi” nie sposób zapobiec, ale można spowolnić jego postępowanie. Jakie są objawy choroby Parkinsona i jak się je leczy?
Choroba Parkinsona – jakie są jej przyczyny?
Choroba Parkinsona potocznie nazywana jest parkinsonem. Zalicza się ją do grupy chorób neurologicznych. Jej przyczyną jest postępujące niszczenie komórek nerwowych, które budują określone struktury mózgu. Tego rodzaju schorzenia, jak już wspomniano, nazywa się chorobami neurodegeneracyjnymi.
W chorobie Parkinsona uszkodzone zostają komórki układu pozapiramidowego, które kontrolują ruchy całego ciała. Objawy to głównie zaburzenia motoryki – niestabilna postawa, drżenie mięśni, spowolnienie ruchowe. Niekoniecznie jednak problemy z motoryką są związane z chorobą Parkinsona – występują one również w innych schorzeniach.
Uszkodzenie układu nerwowego w chorobie Parkinsona
W przypadku parkinsona dochodzi do uszkodzenia komórek nerwowych zlokalizowanych w istocie czarnej mózgu. Jego struktura położona jest w śródmózgowiu i odpowiada za układ pozapiramidowy. To on steruje ruchami ciała niezależnie od naszej świadomości. Utrzymujemy więc odpowiednią postawę ciała i wykonujemy pewne czynności automatycznie, nie skupiając się na nich.
Istota czarna i ciałka Lewy’ego
W parkinsonie zaburzenia motoryki pojawiają się, ponieważ dochodzi do zniszczenia neuronów istoty czarnej. Badania pod mikroskopem wykazały, że odkładają się w nich cząsteczki białek nazywane ciałkami Lewy’ego. Dlaczego tak się dzieje, nie wiadomo (nad chorobą Parkinsona do tej pory prowadzi się badania).
Niedobór dopaminy
Kiedy obumierają neurony, zmniejsza się ilość produkowanej przez nie dopaminy. Jest ona neuroprzekaźnikiem, czyli przesyła informacje między strukturami mózgu. Niedobór dopaminy ma kolosalny wpływ na objawy ruchowe – występuje sztywność mięśniowa, niestabilność postawy, drżenie mięśni.
Wraz z postępowaniem choroby Parkinsona pojawiają się inne dolegliwości – zaburzenia snu i problemy z psychiką.
Podłoże choroby Parkinsona
Na chorobę Parkinsona najczęściej zapadają osoby po 60 roku życia (częściej mężczyźni), chociaż nie jest to regułą. Uznaje się, że schorzenie ma podłoże genetyczne i środowiskowe. Istnieje także wiele rodzajów mutacji, które leżą u podłoża parkinsonizmu rodzinnego (to rzadki i trudny do zidentyfikowania wariant choroby).
Chorobę Parkinsona może powodować szereg czynników, w tym kontakt ze szkodliwymi substancjami chemicznymi takimi jak pestycydy.
Objawy choroby Parkinsona
Objawy choroby są uzależnione od fazy jej przebiegu. W początkowych etapach występują tylko subtelne dolegliwości, które rzadko kojarzy się z parkinsonem. Do typowych objawów choroby Parkinsona należą zaburzenia ruchu, ale nie tylko.
Przebieg choroby Parkinsona – I faza
Objawy parkinsona ujawniają się, gdy 80% neuronów istoty czarnej ulegnie zniszczeniu. Pacjenci w tej fazie często doświadczają:
- zaburzeń węchu,
- stanów depresyjnych,
- zaburzeń snu (sen jest niespokojny z powodu zbyt dużej aktywności ruchowej).
Zaburzona motoryka – II faza choroby Parkinsona
W tej fazie parkinsona choroba ma już pełne spektrum objawów (można ją też łatwiej zdiagnozować). Występuje:
- drżenie mięśni – rąk, nóg, podbródka, kącików ust,
- bradykinezja, czyli spowolnienie ruchowe,
- sztywność mięśni,
- zaburzenia postawy – między innymi trudności z utrzymaniem równowagi ciała, problemy z koordynacją,
- mikrografia, czyli pisanie coraz mniejszych liter.
Zaburzenia psychiczne – III faza choroby Parkinsona
Kiedy parkinson postępuje, pacjenci borykają się z wieloma zaburzeniami psychicznymi. W okresie choroby Parkinsona występuje:
- poczucie niepokoju,
- strach,
- ataki paniki,
- nerwica natręctw,
- halucynacje wzrokowe, słuchowe i węchowe (u około 40% pacjentów).
Powikłania w trakcie choroby – IV faza
U pacjentów z parkinsonem często dochodzi do wielu powikłań, które są wynikiem uszkodzenia układu nerwowego. Typowymi powikłaniami są:
- problemy z oddawaniem stolca,
- dysfunkcje układu moczowego (parcie na pęcherz, nietrzymanie moczu),
- zaburzenia erekcji,
- spadek ciśnienia tętniczego krwi,
- senność (mimo problemów z fazami snu).
Parkinson – jak leczyć chorobę?
Chorobę można przez leczenie operacyjne i farmakologiczne. Jeśli chodzi o to ostatnie głównym celem jest poprawa sygnalizacji w szlakach systemu nerwowego, w których sygnał przekazuje dopamina. Podstawowym lekiem jest Lewodopa, inaczej L-DOPA. Jest to substancja, dzięki której w organizmie powstaje dopamina. Lek przenika do mózgu, gdzie wywiera bezpośrednie działanie. Uznaje się, że jest bardziej skuteczny od samej dopaminy, która nie przenika z krwi do mózgu. Mimo że na początku przyjmowania L-DOPY widać u pacjentów sporą poprawę, z czasem działanie leku słabnie. Pojawiają się także liczne skutki uboczne. Dlatego często zmienia się schemat podawania L-DOPY lub włącza inne leki (Amantadynę, Ropinirol, Tolkapon).
Lekarze często decydują się na alternatywne metody leczenia, jak na przykład pompa podająca Lewodopę bezpośrednio do jelit lub podskórne zastrzyki Apomorfiny.
Czasami, kiedy przebieg choroby jest ciężki, pozostaje leczenie operacyjne. Polega ono na tym, że w mózgu pacjenta umieszcza się elektrody wysyłające sygnały do zaburzonych struktur. Specjalny sterownik znajdujący się na klatce piersiowej kontroluje działanie owych elektrod.
Dieta osób chorych na Parkinsona
Żywienie w chorobach neurodegeneracyjnych ma duże znaczenie. Wartościowa jest dieta śródziemnomorska, bogata w błonnik i antyoksydanty. Lekarze doceniają ją za działanie przeciwzapalne. Odpowiednie dieta zmniejsza ryzyko chorób neurodegeneracyjnych nawet o 13%, ale także chorób cywilizacyjnych (badanie EPIC). Jakie składniki pożywienia są szczególnie pożądane? Należą do nich:
- kwasy tłuszczowe,
- antyoksydanty,
- kurkumina,
- flawonoidy,
- homocysteina,
- kofeina (poprawia funkcje poznawcze),
- kwas moczowy.
Parkinson postępuje powoli, więc jego rozpoznanie nie jest łatwe. W początkowej fazie wiele jego objawów łatwo przypisać innym schorzeniom.
Dobra wiadomość jest taka, że chorobę można spowolnić właściwą dietą. Pacjenci zwykle mają zwiększone zapotrzebowanie energetyczne, ponieważ często tracą na wadze. Jest to spowodowane zaburzeniami smaku i węchu, a także problemami z połykaniem i żuciem.
Nieocenione w walce z chorobą jest wsparcie rodziny, zwłaszcza kiedy parkinson pokazuje swoje prawdziwe oblicze (wkracza w II fazę).
Bibliografia:
Dochniak M., Ekiert K., Żywienie a Choroby Alzheimera i Parkinsona, Piel. Zdr. Publ., 2015, 5, 2, str. 199-208,
Gaweł M., Potulska-Chromik, Choroby neurodegeneracyjne: Choroba Alzheimera i Parkinsona, Postępy Nauk Medycznych, T. XXVIII, nr 7, 2015,
Sławek J., Jasińska B., Wieczorek D., Zaburzenia poznawcze w chorobie Parkinsona, Polski Przegląd Neurologiczny, 2006, T. 2, nr 4.
Warto zajrzeć:
http://www.parkinsonfundacja.pl/datastore/download/poradnikdlaosobzchp2007.pdf