Parosmia to jedno z mało znanych zaburzeń węchu. Pojawia się przy różnych schorzeniach – neurologicznych, laryngologicznych i metabolicznych.
Osoby, które przeszły COVID-19 mają wiele powikłań zdrowotnych. W wyniku zakażenia koronawirusem możesz odczuwać zmęczenie, mieć nietolerancję wysiłku fizycznego lub objawy mgły mózgowej. To jednak nie wszystko. Często pojawiają się także problemy z węchem, między innymi parosmia.
Parosmia – czym jest?
Parosmia jest zaburzeniem węchu polegającym na tym, że pacjent odczuwa zapachy zupełnie inaczej niż pachną one w rzeczywistości. Możesz na przykład, zamiast zapachu świeżo upieczonego chleba poczuć woń spalenizny lub zgnilizny. Niestety, problem parosmii często się bagatelizuje, jednak jak potwierdzają badania, wcale nie jest on tak rzadki. W 2007 roku przeprowadzono badanie wśród Szwedów, które wykazało, że około 4% z nich cierpi na parosmię.
Oprócz parosmii występują również inne zaburzenia węchu – między innymi hiposmia i anosmia. W hiposmii pacjent ma osłabioną zdolność do odbierania bodźców węchowych. Z kolei anosmia to całkowita utrata odczuwania zapachów.
Parosmia po COVID-19
Lekarze dopiero odkrywają powikłania po COVID-19. Jednym z następstw przebycia koronawirusa są zaburzenia węchu. Koronawirus wnika do struktur ośrodkowego układu nerwowego przez opuszkę węchową, co prowadzi do różnego rodzaju jej uszkodzeń. Zmienione odczuwanie zapachów pojawia się tu jednak dopiero wtedy, kiedy struktury węchowe zaczynają się regenerować po przebytej chorobie.
Przyczyny parosmii
Podstawową przyczyną parosmii są infekcje, chociaż mogą do niej prowadzić wszelkiego rodzaju patologie, w których przebiegu dochodzi do uszkodzenia neuronów węchowych czy opuszki węchowej.
Infekcje górnych dróg oddechowych a parosmia
Jak już wiesz, nie tylko przebycie COVID-19 jest przyczyną parosmii. Często prowadzą do niej infekcje górnych dróg oddechowych. Zaburzenia węchu powodują także zakażenia – wirusowe i bakteryjne.
Urazy głowy – jedna z przyczyn parosmii
Parosmia występuje również jako następstwo urazu głowy. Przyczyną nieprawidłowego odczuwania zapachów jest tu uszkodzenie dolnych rejonów mózgowia (to właśnie w nich zlokalizowana jest opuszka węchowa).
Parosmia jako następstwo chorób neurologicznych
Anomalie związane z reakcjami na zapachy to także następstwo chorób neurologicznych. W wyniku niektórych może nastąpić nawet całkowita utrata węchu.
Wrażenia węchowe są zaburzone na przykład przy chorobie Parkinsona czy padaczce skroniowej. Jeśli chodzi o tę ostatnią, parosmia jest tu stanem przejściowym występującym podczas napadu padaczkowego (przechodzi po tygodniu lub dwóch).
Parosmia w chorobach nowotworowych
Przyczyną parosmii mogą być także choroby nowotworowe. W szczególności natomiast nowotwory rozwijające się w obrębie zatok i guzy mózgu (zmiany okolicy kory czołowej). Bywa, że nie sama choroba powoduje utratę węchu, ale jej leczenie, dlatego pacjentów po radio- i chemioterapii poddaje się obserwacji.
Kiedy pacjent inaczej odczuwa zapachy, czyli objawy parosmii
Zapach pozwala nam między innymi odczuwać przyjemność jedzenia. Jeśli zatem dochodzi do upośledzenia węchu, tracimy nie tylko apetyt, ale i nierzadko chęć do życia (ten objaw jest charakterystyczny także dla osób, które przeszły COVID-19).
Kiedy zamiast zapachu pieczonych potraw, czujesz woń spalenizny lub chemikaliów, staje się to naprawdę nieprzyjemne. Nic zatem dziwnego, że pacjenci z parosmią tracą na wadze, ponieważ nie mają przyjemności spożywania posiłków.
Objawy parosmii to także obniżenie nastroju, co wiąże się z niemożnością normalnego funkcjonowania.
Jak zdiagnozować parosmię?
Zapachy mają kolosalny wpływ na to, jak odbieramy otoczenie. Jeśli dochodzi do upośledzenia odczuwania węchu, wiele osób doświadcza pogorszenia jakości życia.
Jeśli podejrzewasz u siebie parosmię, udaj się do otolaryngologa. Specjalista zapyta o to, jak odbierasz zapachy oraz będzie się chciał dowiedzieć, czy przeszedłeś w ostatnim czasie infekcje bakteryjne (lub zakażenie układu oddechowego).
Podczas wizyty lekarz przeprowadzi standardowe badanie laryngologiczne. Konieczne będą także testy określające, czy prawidłowo odczuwasz konkretny zapach.
Kiedy specjalista stwierdzi parosmię, wdroży odpowiednie leczenie. Jeśli natomiast pojawiła się ona jako skutek infekcji, dalsza diagnostyka nie jest konieczna. Sytuacja wygląda nieco inaczej w sytuacji, gdy nie wiadomo, jaka jest główna przyczyna zaburzenia. Często przeprowadza się tu badania obrazowe, których celem jest wykluczenie zmian w zatokach czy ośrodkowym układzie nerwowym.
Kiedy parosmię trzeba leczyć?
Jeśli przyczyną parosmii była infekcja, zaburzenia węchu nie trzeba leczyć. Komórki węchowe mają zdolność regeneracji, dlatego prawidłowe odczuwanie zapachów wraca w tym przypadku zwykle po określonym czasie. Często jednak specjalista decyduje o tym, by wdrożyć leczenie zabiegowe, na przykład, kiedy u pacjenta pojawiły się polipy na zatokach.
Badanie farmakologiczne opiera się na donosowym podaniu glikokortykosteroidów, aż do momentu ustąpienia objawów. U niektórych osób niezbędna jest pogłębiona diagnostyka, zwłaszcza kiedy 3-miesięczna kuracja nie przynosi rezultatu. Wtedy wykonuje się badania pod kątem schorzeń neurologicznych lub laryngologicznych.
Badania identyfikacji zapachu
Znasz już przyczyny jednego z zaburzeń zapachu, jakim jest parosmia. Wiesz, że mogą prowadzić do niego: COVID-19, infekcje, urazy głowy, choroby neurologiczne, nowotwory. Często, aby odkryć czy pacjenci prawidłowo odczuwają zapach, przeprowadza się badanie UPSIT (The University of Pennsylvania Identyfication Test). Polega ono na zdrapaniu mikrokapsułki z substancją zapachową i rozpoznaniu zapachu. Badanie ma charakter identyfikacji (lekarz pyta chorego, jaki zapach odczuwa) lub dyskryminacji (specjalista wymienia 3 lub 4 wersje odpowiedzi i prosi, aby pacjent wskazał właściwą). Na tej podstawie łatwo rozpoznać, czy chory prawidłowo odbiera zapach.
Oprócz wyżej opisanego badania przeprowadza się jeszcze test pisaka oraz badanie jakości odczuwania zapachu. Niezawodne okazują się metody olfaktometrii obiektywnej, które rejestrują reakcje odruchowe na dany zapach: szerokość źrenicy, oporność, elektryczną skóry, rytm oddechowy, częstotliwość tętna. Na tej podstawie można stwierdzić, jak bardzo ucierpiał zmysł węchu.
Bibliografia:
Jurkiewicz D, Rapiejko P., Fizjologia nosa i zatok przynosowych, Otolaryngologia kliniczna, Vol.2, Medipage, Warszawa 2015,
Rapiejko P., Zaburzenia zmysłu węchu, Medical Education, Warszawa 2016,
Yogarajah M., Cikurel K., Khan N., Neurologia, Crash Course, Wydawnictwo Edra Urban&Partner, Warszawa, 2016.
Warto zajrzeć:
Wiecie kim jest prawdziwy intelektualista? To ktoś, kto znalazł coś bardziej interesującego niż kobiety. 🙂