Herbata to jeden z bardziej popularnych napojów na świecie! Według szacunków Statista, ponad 3 miliardy ludzi na całym świecie spożywa herbatę. Stanowi to blisko 40% populacji! Ty również popijasz ją do posiłku, bądź w ciągu dnia? Jeśli odpowiedź brzmi tak, zachęcamy Cię do zapoznania się z historią i rodzajami herbaty. Dla tych, którzy jeszcze nie odkryli jej prozdrowotnych właściwości oraz jej szlachetnego smaku, będzie to istny przewodnik po świecie herbat!
Czym jest herbata?
Napój o nazwie herbata jest tak na prawdę naparem z Camellia Sinensis. Jest to nazwa konkretnego gatunku rośliny należącej do rodzaju Thea. Herbata wytwarzana jest za pomocą liści i pąków tej rośliny.
Herbata i jej etymologia
Chińska nazwa polskiej herbaty ziołowej to herba thea; pierwsze słowo herba odnosi się do rośliny, podczas gdy drugie do naparu. Chińskie znaki opisując napar herbaciany mają różną wymowę w różnych dialektach. W języku mandaryńskim i kantońskim nazwa tego napoju wymawiana jest jako chá; w innych dialektach wymawia się je jako tê. Znaki pisane z dźwiękiem tê są używane w dialekcie Hokkien języków europejskich. Podobnie dźwięki chá są używane w innych dialektach; są popularne wśród ludzi z Turcji, Rosji, Czech, Iranu i innych krajów.
Niektóre popularne określenia dotyczące naparów ziołowych to mięta, rumianek i rooibos. Powstają także różnorodno kolokoacje z użyciem słowa “herbata”, chociaż w rzeczywistości są to napary ziołowe i owocowe z dodatkiem herbaty. Mowa tutaj o takich napojach jak: herbata malinowa, herbata z dzikiej róży i herbata z czarnego bzu. Chińczycy używają również terminów, które nie są związane z herbatą, ale opisują napary – wśród nich znajdują się herbata paragwajska, rooibos i lipa.
Od czego zależy smak herbaty?
Oprócz aromatu i smaku, dojrzałość herbaty wpływa na jej ogólną jakość. Herbata rośnie między tropikami Raka i Koziorożca; większość azjatyckich roślin herbacianych rośnie w Azji Południowo-Wschodniej i Azji Południowej. Wedle specjalistów najlepiej smakuje ta uprawiana w ciepłym, umiarkowanym klimacie z regularnymi opadami deszczu – idealne warunki panują w porze monsunowej. Rośliny herbaciane wymagają optymalnych warunków do wzrostu; wahają się one od 10 do 30 stopni Celsjusza.
Uprawa na dużych wysokościach daje dłużej dojrzewające rośliny o silniejszym aromacie. Dla porównania, rośliny znajdujące się na niższych wysokościach dojrzewają szybciej. Czynniki takie jak sposób zbierania herbaty mogą wpływać na jej aromat i smak. Do zbioru rośliny stosuje się wiele metod, ale tylko niektóre liście i wierzchołkowe pąki należy zrywać ręcznie.
Najwyższe plony dają rośliny w wieku od 6 do 7 lat. Aby krzewy zachowały swoją siłę i wydały dobre owoce, można je zbierać tylko raz w roku. Indie i Indonezja zbierają liście herbaty do 15 razy w roku. Dzieje się tak, ponieważ rośliny w tych krajach naturalnie regenerują się szybciej niż rośliny w Japonii i Chinach.
Pierwsze zbiory w tych krajach nazywane są angielskimi pierwszymi rzutami; zazwyczaj sprzedają się po wyższych cenach niż późniejsze zbiory. Sam gatunek herbaty to nie wszystko. Do picia herbaty jej zwolenników skłania także jej temperatura parzenia. Osoby, które nie lubią gorącej herbaty, z pewnością docenią napary parzone w nieco niższej temperaturze. Zaleca się zawsze testować pierwszy napar bez żadnych dodatków takich jak: imbir, kardamon, nut cynamonu, nut cytryny, goździki.
Przy kolejnych parzeniach zachęcamy Was do eksperymentowania. Dobra herbata to taka, którą można łączyć z wieloma dodatkami. Wówczas dobra herbata uzyskuje nowe smaku. Przykładowo czarna herbata nabiera nowych walorów smakowych z prażonym ryżem, czy przelana przez płatki kwiatów.
Klasyfikacja herbat – zielona herbata to nie wszystko!
Drodzy Czytelnicy, rodzajów herbaty jest niesamowicie wiele. My jednak, chcąc Wam zostawić pole do poszukiwań przedstawimy wam gatunki najpopularniejszych herbat. Zachęcamy do poszukiwania swoich topowych smaków! Poszukujcie więcej niż odmiany jednego gatunku swoich ulubionych herbat.
To, że lubicie nietuzinkowe smaku takie jak nuty herbaty z węglem drzewnym, czyni Was istnymi koneserami świata herbat. Podzielcie się z nami swoją listą najpopularniejszych herbat! Może dzięki temu wzajemnie ubogacimy się smakowo? Poniżej przedstawiamy popularne gatunki herbaty:
- Herbata czarna – popularne rodzaje czarnej herbaty to Yunnan w Chinach; Cejlon ze Sri Lanki; oraz indyjskie Darjeeling i Assam. Herbata czarna nie jest uznawana za szlachetną. Napar przyrządzany z tych liści uznawany jest za wysoko przetworzony. Herbata czarna wytwarzana jest poprzez utlenianie, skręcanie, suszenie i więdnięcie czarnych liści, co determinuje jej specyficzny smak.
- Herbata zielona – herbata zielona jest możliwa do parzenia po zebraniu i wysuszeniu. Proces ten rozpoczyna się od zebrania liści, które są następnie szybko podgrzewane, aby zatrzymać utlenianie enzymatyczne. Zielona herbata następnie zostaje parzona w chłodniejszej wodzie niż czarna herbata. To nadaje jej łagodniejszy smak i mniej goryczy. Zdecydowanie to wyróżnia ten napój. Zieloną herbatę docenia się zwłaszcza za jej łagodny smak. Po namoczeniu zielona herbata eksponuje swój trawiasty lub roślinny aromat. Zielona herbata jest powszechnie produkowana w Japonii — popularne są sencha, matcha i lung ching. Zielona herbata popularna jest także w Chinach występuje w odmianach longjing.
- Herbata biała – przetwarzanie białej herbaty minimalizuje efekt więdnięcia liści i ich wysuszania. Otrzymany napar ma po przefiltrowaniu srebrzysty połysk i bladosłomkowy kolor. Jego nazwa kojarzyła się z niepodważalnym dowodem jego utlenionej natury: jest niedostrzegalnie lekka pod względem wagi i koloru. Jeden z najdroższych rodzajów herbaty, ceny tego rodzaju trunku wahają się od ponad 1 USD do 20 USD za 100 gramów. Jest to drogie, ponieważ większość odmian potrzebuje młodych pąków, które jeszcze się nie rozwinęły. Z kolei tańsze odmiany wykorzystują dwa dodatkowe kawałki liści zamiast samych pąków. Jednym z przykładów jest Bai Mudan, który kosztuje od 0,10 do 0,20 USD za 100 gramów.
- Herbata zółta – w początkowej fazie proces produkcji jest podobny do procesu produkcji zielonej herbaty. Jednak po rozpoczęciu fermentacji liście umieszcza się w gorącym, wilgotnym środowisku. W rezultacie herbata żółta zmienia kolor na zielonkawo-żółty. Obecnie żółta herbata jest najmniej produkowaną herbatą.
- Herbata pu-erh – znana również jako herbata czerwona. Herbata Pu-erh dojrzewa i fermentuje przy użyciu mikroorganizmów — pochodzi z południowej chińskiej prowincji Yunnan. Z wiekiem smakuje inaczej i może być przechowywany przez wiele lat. Ma bardzo ostry aromat; jednak jego gorycz zmniejsza się z czasem. Chiny traktują fermentowane herbaty jako korzystne dla trawienia. Nazwa „pǔ’ěr” odnosi się do konkretnego miejsca pochodzenia. Inne miejsca tradycyjnie produkujące podobne sfermentowane napoje są określane jako hēichá.
- Herbata ulung – niebieska lub turkusowa herbata z Chin kontynentalnych i Tajwanu nazywa się herbatą сulung; jest również znana jako herbata ulung. Po zbiorze liście pozostawia się na słońcu do fermentacji. Liście więdną i umierają, gdy tracą cały zielony kolor.
- Herbaty aromatyzowane – herbata aromatyzowana po zakończeniu wszystkich procesów związanych z produkcją powstają herbaty smakowe. Miesza się je z liśćmi herbaty i płatkami o różnych smakach, takich jak róża lub jaśmin. Alternatywnie można je mieszać z zapachami pochodzenia owocowego, takimi jak pomarańcza lub cytryna. Zwykle odbywa się to przed zakończeniem procesu pakowania. Niektóre napary ziołowe są błędnie określane jako herbaty smakowe. Te herbaty ziołowe nie są oparte na herbacie; są po prostu aromatyzowane w określony sposób. Popularne herbaty smakowe to lapsang souchong i Earl Grey.
Co ciekawe, niektórzy do powyższej klasyfikacji dołączają yerba mate. Yerba mate tworzona jest jednak z ostrokrzewu paragwajskiego, dlatego chociaż yerba mate można traktować jako napar podobny do herbaty, zdecydowanie nie jest nią.
Historia herbaty. Herbata zielona i jej inne rodzaje
Uważa się, że Chińczycy pili herbatę od wieków jednak pierwsze wzmianki o tym pochodzą z X wieku p.n.e. Istnieje niewiele dowodów na poparcie tego twierdzenia, ale często jest ono powtarzane. Inna legenda głosi, że cesarz Shennong parzył liście herbaty w 2737 r.p.n.e. i stąd zaczęła się tradycja. Zatem popularna bawarka (herbata z mlekiem) oraz parzenie ziół w wodzie znane jest ludzkości niemalże od zarania dziejów. Niejednokrotnie niedoceniane zioło takie jak herbata może znacznie zwiększyć witalność.
Emigracja herbaty – w jaki sposób herbata dotarła do różnych zakątków świata?
Około 803 r.n.e. chiński mnich o imieniu Dengyo Daishi przywiózł nasiona roślin z Chin do Japonii. To zapoczątkowało słynną japońską kulturę herbacianą; jednak japońska kultura związana z herbatą przybiera znacznie inne formy niż jej chiński odpowiednik. Wynika to z istotnych różnic filozoficznych między tymi dwoma krajami. Japońska ceremonia parzenia herbaty nazywa się cha-no-yu, ale jej początki są związane z estetyką i filozofią zen.
Nadal istnieje w kraju jako sztuka popularna. Kakuzō Okakura napisał książkę zatytułowaną The Book of Tea w 1906 roku; opisuje w nim ceremonię jako sztukę, która uwielbia piękno w przyziemnych realiach. Chińskie praktyki i rytuały sięgają znacznie starszych obrzędów związanych z konfucjanizmem i taoizmem. Na przestrzeni wieków tradycje te przekształciły się w odrębne zwyczaje regionalne. We współczesnych Chinach ludzie obchodzą wiele różnych ceremonii związanych z herbatą dzięki wyjątkowej historii tego kraju. Na przykład wiele regionalnych ślubów chińskich wymaga od gości wypicia herbaty w ramach ceremonii.
W Chinach, Japonii i wielu innych krajach azjatyckich herbatę przygotowuje się inaczej niż w Mongolii, Tybecie i innych krajach. Zamiast przygotowywać własną herbatę, mieszkańcy tych azjatyckich krajów zwykle kupują ją w sklepie. Ponadto, w przeciwieństwie do wielu innych krajów azjatyckich, nie ma znaczących ceremonii związanych z piciem herbaty. Zamiast tego herbata jest popularna w tych krajach dzięki swojej dostępności i kosztom.
Podróż do Europy – czyli British Tea oczami historyków. Czas na zieloną herbatę!
Kiedy Rosjanie podbili Syberię w pierwszej połowie XVI wieku, nawiązali także stosunki dyplomatyczne z Chinami. Od tego czasu Rosjanie nazywają herbatę чай; jest przygotowywany w samowar i nie zawiera mleka. Zamiast tego jest przygotowany w intensywnej, skoncentrowanej formie.
Masala chai z Chin jest również określana jako चाय w Indiach. Chai jest sprzedawany przez ulicznych sprzedawców zwanych chajwala; sprzedają gorące filiżanki herbaty zawarte w czajnikach. Po tym, jak klienci skończą swój chai, filiżanki są spalane i wyrzucane. W języku arabskim słowo oznaczające herbatę to شاي; pisane również szaj. Indyjscy kupcy wprowadzili napój do krajów arabskich; jednak Polo nie wspomniał o tym, kiedy podróżował na Daleki Wschód w XVI wieku. Jezuita JP Maffei pisał o Indiach w 1589 r. Następnie Nicholas Trigault i Alvaro Samedo pisali o herbacie odpowiednio w 1615 i 1643 r.
Polski podróżnik, przyrodnik i misjonarz Michał Boym dostarczył dodatkowych informacji na temat rośliny zielonej i żółtej herbaty. Podróżnik wspomniał również, że suszone liście rośliny podpalono. Opis tego procesu znalazł się w Rerum Sinensis Compendiosa Descriptio sprzed 1656 roku. Dodatkowo Boym zanotował, że cia to nazwa krzewu, z którego pochodzi słynny chiński napój. Japończycy dodają cukier do gorzkich liści, aby uczynić je bardziej smacznymi. Mieszają liście z wodą, aby stworzyć pitną mieszankę. Eksperci zalecają popijanie najdroższej możliwej herbaty; skutecznie zwalcza senność, rozbija kamień nazębny i utrzymuje temperaturę ciała.
W 1658 roku kupiec Thomas Garraway sprowadził herbatę do Anglii. Wcześniej Holendrzy importowali herbatę z Chin do Europy na początku XVII wieku. Kiedy chiński cesarz podarował herbatę rosyjskiemu carowi Michałowi I Romanowowi w 1618 roku, po raz pierwszy widziano herbatę w kraju europejskim. W połowie XIX wieku Robert Fortune przywiózł nasiona i sadzonki z Chin do Indii, pracując dla Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej.
Herbata w Polsce – czyli parę chwil przed Minutką
Herbata w Polsce zaczęła się rozprzestrzeniać w drugiej połowie XVIII wieku dzięki dobrym stosunkom handlowym między Polską a Anglią. Ponadto w liście napisanym przez króla Jana II Kazimierza do jego żony Ludwiki Marii po raz pierwszy mowa o herbacie jako o leczniczym zielu. Niestety wówczas tylko polską rodzinę królewską, mieszczan i właścicieli firm stać było na ten napój. Był on drogi, bo pochodził z Rosji. Ponadto ludzie na utraconych ziemiach wschodnich Polski często wchodzili w interakcje z Rosjanami. Doprowadziło to do powstania terminu „chai” na określenie herbaty. W tych regionach popularne były również samowary, z których wytwarzano napój.
Prozdrowotne właściwości picia herbaty
Chińscy literaci Lu Yu udokumentowali uprawę, przetwarzanie i spożycie herbaty w Księdze herbaty, która została napisana w VIII wieku. Do opisu rośliny dołączona była lista miłośników i hodowców. Dodatkowo zawierała instrukcje dotyczące narzędzi do zbierania liści i przygotowywania napoju. Obecnie wiadomo, że napój ten jest korzystny dla osób:
- z chorobom serca, gdyż ma korzystny wpływ na układ krążenia,
- zmęczonych, gdyż doskonale orzeźwia,
- poszukujących alternatywy dla kawy,
- poszukujących sposób na wspomaganie trawienia – przy jej odpowiednim zaparzeniu z dodatkiem cytryny przeciwdziała niestrawności,
- z trudnościami z wyróżnianiem, ma także działanie moczopędne,
- dbających o profilaktykę, gdyż ma działanie przeciwnowotworowe oraz zabija wolne rodniki.
Drodzy Czytelnicy, zachęcamy Was do regularnego picia herbaty. Są to nie tylko wspaniałe doznania, które pobudzają kubki smakowe. Już w jednej filiżance naparu zawarta jest porcja zbawiennych dla zdrowia witamin.
Zachęcamy do zapoznania się z naszymi produktami z kategorii herbaty.
A czy Wy drodzy czytelnicy piliście już dzisiaj herbatę?
~TwojeZdrowie24
