Terapia poznawczo-behawioralna pomaga w leczeniu zaburzeń psychicznych oraz trudności emocjonalnych. Metoda ta skupia się na teraźniejszości, a nie na przeszłości tak jak inne formy terapii.
Nie radzisz sobie z własnymi odczuciami? Zmagasz się z depresją, lękiem, fobiami? Terapia poznawczo-behawioralna jest dla Ciebie. Dzięki niej wypracujesz takie wzorce zachowań, które pomogą Ci lepiej funkcjonować w społeczeństwie.
Na czym polega terapia poznawczo-behawioralna?
Terapia poznawczo-behawioralna określana jest także jako CBT. Metodę tę opracował w latach 60. XX wieku amerykański psychiatra Aaron Beck. Stosowano ją głównie do leczenia depresji, jednak okazała się skuteczna również w leczeniu innych zaburzeń (w połączeniu ze środkami farmakologicznymi).
Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest terapią krótkoterminową w porównaniu do innych terapii (mogą one trwać nawet 4 lata). Zakłada ona, że myśli, emocje i zachowania człowiek wzajemnie na siebie oddziałują. Na pewno przez lata, jak każdy z nas, wypracowałeś swoje wzorce zachowań. Jednak mogą one być niewłaściwe, przez co zmagasz się z lękiem, bezsennością lub po prostu trudniej jest Ci funkcjonować w społeczeństwie.
Na czym jednak polega terapia CBT? Jest ona formą psychoterapii, która pomaga walczyć ze schematami myślowymi. Mogą one zaburzać postrzeganie rzeczywistości, przez co człowiek w danych sytuacjach reaguje tak, jak się do tego przyzwyczaił. Celem terapii poznawczo-behawioralnej jest uświadomienie pacjentowi, że jego sposób myślenia wykrzywia postrzeganie przez niego rzeczywistości, a więc także konkretnych sytuacji.
Terapia poznawczo-behawioralna — kiedy pomoże?
Wiesz już, na czym polega terapia CBT. Teraz dowiedz się, kiedy warto się na nią zdecydować. Psychoterapii poznawczo-behawioralnej powinny poddać się osoby, które cierpią na zaburzenia psychiczne, zmagają się lękiem, nerwicami i bezsennością. CBT jest szczególnie wskazana, kiedy pacjent boryka się z:
- fobiami społecznymi (między innymi agorafobią),
- nerwicą lękową,
- atakami paniki,
- zaburzeniami odżywiania — anoreksją, bulimią,
- zaburzeniami osobowości,
- schizofrenią,
- przewlekłym lękiem,
- stresem pourazowym,
- zaburzeniami snu.
Metody pracy z pacjentem w terapii poznawczo-behawioralnej
Psychoterapia poznawczo-behawioralna obejmuje różne techniki pracy z pacjentem. Poprzez zmianę sposobu myślenia z błędnego i powodującego dyskomfort na logiczne i poparte realnymi faktami, uzyskuje on znaczną poprawę samopoczucia. CBT zakłada, że człowiek przez lata swojego życia wyuczył się danego toku myślenia, który nie zawsze jest dla niego dobry. Celem terapii poznawczo-behawioralnej jest nauczyć pacjenta myślenia sprzyjającego codziennemu funkcjonowaniu. Do najskuteczniejszych metod pracy w CBT zalicza się dialog sokratejski, zapis myśli, zadania domowe, ekspozycję, przeformułowanie poznawcze.
Dialog sokratejski i zapis myśli
Dialog sokratejski — polega na tym, że terapeuta zadaje pacjentowi pytania, które mają na celu wykryć zafałszowania w sposobie jego myślenia. Oczywiście, jeśli poddasz się tego typu terapii, sam odkryjesz nieścisłości w swoim sposobie postrzegania świata. Terapeuta jest tutaj tylko Twoim przewodnikiem, pracę nad sobą wykonujesz sam. Metoda ta powstała w nawiązaniu do stylu dyskusji greckiego filozofa Sokratesa. Poglądy rozmówców, z którymi się nie zgadzał, poddawał w wątpliwość, przez co odkrywali oni błędy logiczne w swoim myśleniu.
Zapis myśli — jednym ze sposobów pracy w terapii CBT jest zapis myśli. Pacjent, utrwalając je na piśmie, poddaje je analizie według określonej struktury.
Zadania domowe, ekspozycja i przeformułowanie poznawcze
Zadania domowe — pozwolą Ci w sposób empiryczny, czyli doświadczalny zweryfikować swoje przekonania. Dzięki nim rozwiniesz sposoby radzenia sobie ze wstydem, lękiem czy niskim poczuciem własnej wartości.
Ekspozycja — być może wyda Ci się to kontrowersyjne, ale skuteczność terapii osiąga się także przez świadome narażanie się na obiekty i sytuacje niekomfortowe. Chodzi po prostu o to, aby się na nie uodpornić i nauczyć odpowiednio reagować.
Przeformułowanie poznawcze — to nic innego, jak próba zastąpienia swoich dawnych przekonań bardziej funkcjonalnymi i korzystniejszymi dla pacjenta. Przeformułowanie poznawcze wykorzystuje także elementy dialogu sokratejskiego lub ekspozycji.
Terapeuta poznawczy (tak jak żaden inny) nie stanie się Twoim przyjacielem, jednak to, że w jego gabinecie możesz uzewnętrzniać swoje emocje i problemy, wiele uczy Cię o sobie samym. Ćwicząc nowe zachowania, jesteś w stanie przetestować je w realnym życiu. Na nic bowiem zdaje się wiedza teoretyczna jeśli nie wykorzystasz jej w praktyce. Wpływ terapii CBT na zmniejszenie zaburzeń lękowych czy stresu pourazowego jest nieoceniony. Techniki pracy z pacjentem okazują się skuteczne również w leczeniu depresji i wielu innych schorzeń psychicznych.
Bibliografia:
Beck A. T., Freeman A., Davis D. D: Terapia poznawcza zaburzeń osobowości, Kraków, 2005,
Gulcz M, Polak M.: Zastosowanie terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu wybranych zaburzeń lękowych: zespołu lęku napadowego PTSD, Nowiny Psychologiczne 2, 2002,
Seligman M.E.P., Walker E.F., Rosenhan D. L.: Psychopatologia, Warszawa 2003.
