Homocysteina bywa nazywana „nowym cholesterolem”. To nic innego jak aminokwas powstający w procesie trawienia białek. Jeśli stężenie homocysteiny we krwi jest w normie, wpływa to na regenerację komórek i tkanek w organizmie człowieka. Co jednak w przypadku, kiedy homocysteiny jest za dużo? Zwiększa się ryzyko chorób tarczycy (niedoczynności) oraz schorzeń sercowo-naczyniowych. Realnym zagrożeniem staje się także miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, udar mózgu i zawał serca.
Czym jest homocysteina?
Homocysteina jest aminokwasem siarkowym. Powstaje ona w wyniku fizjologicznych przemian metioniny (egzogenny aminokwas siarkowy występujący w pokarmach białkowych), które zachodzą we wnętrzu wszystkich komórek. Po tych przemianach organizm transportuje ją do osocza krwi. U zdrowego człowieka poziom homocysteiny reguluje wątroba. Ów proces zachodzi przy pomocy witamin z grupy B: B6, B9 (kwasu foliowego) i B12. Nadmiar homocysteiny usuwają nerki. Zwykle stężenie homocysteiny we krwi znajduje się na stałym poziomie. Zależne jest ono od wieku, płci, diety, aktywności fizycznej, a także kondycji wątroby i nerek.
Jakie jest prawidłowe stężenie homocysteiny we krwi?
Prawidłowy poziom homocysteiny we krwi wynosi od 5 do 15 moli/litr. Podana norma nie powoduje rozwoju blaszek miażdżycowych i nie przyczynia się do powstawania zakrzepów. Przekroczony poziom homocysteiny w osoczu to oznaka hiperhomocysteinemii. Homocysteina 10-13 moli/litr ma niekorzystny wpływ na naczynia krwionośne (ich śródbłonek).
Kiedy wykonać badanie homocysteiny?
Niewydolność nerek i niedobory witamin z grupy B są częstym wskazaniem do wykonania badania homocysteiny. Poziom homocysteiny ustala się na podstawie badania krwi (pacjent przychodzi na nie na czczo). Szczególnie osoby, które cierpią na:
- miażdżycę,
- chorobę wieńcową,
- hiperlipidemię,
- zespół metaboliczny,
- zakrzepicę żylną,
powinny wytyczyć poziom homocysteiny. Również wegetarianie i weganie narażeni są na niedobory kwasu foliowego, a także witaminy B12.
Hiperhomocysteinemia, czyli zaburzenia w metabolizmie homocysteiny
Przyczyną zbyt wysokiego poziomu homocysteiny we krwi (hiperhomocysteinemii) są mutacje genetyczne. To one zmniejszają aktywność enzymów uczestniczących w przemianach homocysteiny (beta synatza cystationiny oraz reduktaza metylenotetrahydrofolianowa). Przykładem może być również mutacja genu MTHFR, która prowadzi do zaburzeń metylacji kwasu foliowego.
Przyczyny wysokiego poziomu homocysteiny:
- niewydolność wątroby i nerek,
- niedobór kwasu foliowego lub witaminy B12 – są one określane jako modulatory homocysteiny; kwas foliowy i kobalamina regulują procesy przemiany homocysteiny do innych związków, ich zbyt niski poziom powoduje, że homocysteina nie jest prawidłowo metabolizowana, co wpływa na jej wysokie stężenie,
- nadmierne spożycie białek bogatych w metioninę (metionina to prekursor homocysteiny w organizmie),
- niedoczynność tarczycy,
- spożywanie alkoholu,
- palenie papierosów,
- choroba Cushinga,
- stosowanie niektórych leków (na przykład L-dopy).
Jak obniżyć poziom homocysteiny?
Za utrzymanie prawidłowego stężenia homocysteiny odpowiada kwas foliowy, witamina B6 i B12. Jeśli cierpisz na schorzenie, jakim jest homocystinuria (występowanie utlenionej formy homocysteiny w moczu), zastosuj dietę ubogometioninową i przyjmuj betainę (pochodna glicyny, czyli jednego z aminokwasów białkowych). Źródłem betainy są na przykład czerwone buraki. Aby obniżyć wysokie stężenie homocysteiny, należy spożywać produkty bogate w kwas foliowy:
- warzywa zielone — sałatę, szpinak, brokuły, brukselkę i pietruszkę,
- rośliny strączkowe — fasolę, soczewicę, ciecierzycę i groch,
- pełnoziarniste pieczywo,
- fermentowane produkty mleczne — jogurty, kefiry, maślanki,
- jajka,
- mięso drobiowe oraz wątróbkę.
Witamina B12 znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego. To dlatego właśnie weganie i wegetarianie mają problem z tym, aby ją uzupełnić. Witaminę B6 znajdziesz w mięsie, rybach, roślinach strączkowych, marchwi, papryce i brukselce.
Metabolizm homocysteiny a depresja i choroby neurodegeneracyjne
Badanie poziomu homocysteiny warto wykonać także przy podejrzeniu depresji. Dlaczego to takie ważne? Ponieważ wiele badań wykazało związek z niskim poziomem serotoniny (neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za nastrój). Podwyższenie stężenia homocysteiny obserwuje się często u mężczyzn w średnim wieku cierpiących na zaburzenia nastroju. Ten sam podwyższony poziom homocysteiny może odpowiadać za depresję poporodową u kobiet.
Zbyt wysoki poziom homocysteiny to czynnik ryzyka rozwoju chorób neurodegeneracyjnych (choroba Alzheimera i Parkinsona). Wraz z wiekiem wzrasta stężenie homocysteiny. Wpływ na to mają niedobory witamin z grupy B12. Liczne badania wykazały, że odpowiednia suplementacja jest w stanie zmniejszyć tempo zmian neurologicznych i tym samym zahamować symptomy choroby Alzheimera u seniorów.
Bibliografia:
Szczeklik A., Undas A. Homocysteina w żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej, Czynniki Ryzyka, 2005,
Ryglewicz D, Graban A. Zaburzenia metabolizmu homocysteiny w chorobach zwyrodnieniowych ośrodkowego układu nerwowego, Czynniki Ryzyka, 2005,
Kozłowska-Wojsciechowska M. Jak zapobiegać hiperhomocysteinemii? Naturalne źródła folianów i witamin z grupy B w polskiej diecie, Czynniki Ryzyka, 2005.
