Szkorbut to choroba związana z niedoborem witaminy C, która wcześniej była powszechnie znana jako choroba marynarzy, ponieważ występowała u żeglarzy, którzy na długie miesiące byli odcięci od dostępu do świeżych owoców i warzyw, które są bogate w witaminę C. Choroba ta może jednak wystąpić u każdej osoby, która cierpi na niedobór witaminy C w swojej diecie.
Szkorbut jest spowodowany brakiem witaminy C, która jest niezbędna dla wytwarzania kolagenu. Czyli kluczowego białka w tkankach łącznych, w tym kości, chrząstek, skóry i naczyń krwionośnych. Niedobór witaminy C prowadzi do niedoboru kolagenu, co powoduje uszkodzenia naczyń krwionośnych i skóry oraz osłabienie kości.
Objawy szkorbutu obejmują bóle i obrzęki stawów, krwawienia z dziąseł, łatwe powstawanie siniaków, owrzodzenia w jamie ustnej i na skórze, osłabienie mięśni, problemy z gojeniem się ran, suchą i łuszczącą się skórę. A w przypadkach ciężkich, prowadzić do wypadania zębów i innych poważnych powikłań.
Szkorbut jest łatwy do leczenia przez uzupełnienie niedoboru witaminy C. Leczenie może obejmować suplementację witaminy C. A także włączenie do diety żywności bogatej w tę witaminę, takiej jak owoce cytrusowe, jagody, kiwi, papryka, brokuły i szpinak. W ciężkich przypadkach szkorbutu może być konieczna hospitalizacja pacjenta i podawanie mu witaminy C w postaci zastrzyków.
Czym jest szkorbut?
Szkorbut to choroba, która wynika z niedoboru witaminy C (kwasu askorbinowego) w diecie. Witamina C jest niezbędna dla organizmu do prawidłowego funkcjonowania tkanki łącznej, w tym do produkcji kolagenu. Niedobór witaminy C powoduje stopniowe uszkodzenie tkanki łącznej. A to manifestuje się szeregiem objawów, w tym krwawieniami z dziąseł, wypadaniem zębów, obrzękami, bólami mięśni i stawów oraz osłabieniem organizmu. Szkorbut był szczególnie powszechny wśród marynarzy. Gownie dlatego że, musieli spędzać długie miesiące na morzu, gdzie brakowało im dostępu do świeżych owoców i warzyw.
Przyczyny szkorbutu
Szkorbut jest spowodowany niedoborem witaminy C (kwasu askorbinowego) w diecie. Ludzki organizm nie jest w stanie samodzielnie syntetyzować tej witaminy, dlatego musi być dostarczana z pożywieniem. Brak witaminy C prowadzi do zaburzenia syntezy kolagenu. Jest on ważnym składnikiem tkanki łącznej i odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych, kości, chrząstek oraz skóry. Niedobór witaminy C prowadzi do uszkodzenia tych struktur i prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych, charakterystycznych dla szkorbutu.
Osoby szczególnie narażone na wystąpienie szkorbutu to przede wszystkim osoby, które spożywają niewystarczającą ilość świeżych owoców i warzyw. A także alkoholicy i osoby z zaburzeniami wchłaniania pokarmów, takie jak chorzy na chorobę Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. W przeszłości choroba ta często występowała u marynarzy, którzy podczas długich podróży pozbawieni byli dostępu do świeżych produktów spożywczych.
Do czego potrzebna jest witamina C?
Witamina C, zwana również kwasem askorbinowym, jest niezbędna dla wielu procesów w organizmie. Jest ona potrzebna do produkcji kolagenu. Jest on głównym składnikiem tkanki łącznej w organizmie, w tym skóry, kości, chrząstek i naczyń krwionośnych. Witamina C wpływa również na syntezę hormonów i neuroprzekaźników, a także pomaga w wchłanianiu żelaza z pożywienia.
Witamina C jest również silnym antyoksydantem, który pomaga chronić komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki i stres oksydacyjny. Wpływa także na układ odpornościowy, pomagając organizmowi w walce z infekcjami i chorobami.
Dlaczego szkorbut występuje u dzieci?
Szkorbut jest rzadko występującą chorobą u dzieci. W dzisiejszych czasach jest rzadkością, aby dzieci nie otrzymywały wystarczającej ilości witaminy C z codziennej diety. Jednakże, dzieci o szczególnych potrzebach żywieniowych lub o ograniczonym dostępie do żywności bogatej w witaminę C, jak np. dzieci z alergiami pokarmowymi, są bardziej narażone na rozwój szkorbutu.
Warto zauważyć, że dzieci niemowlęce, które karmi się wyłącznie mlekiem matki przez dłuższy czas, bez uzupełniania diety o pokarmy bogate w witaminę C, narażone są na niedobór tej witaminy i rozwój szkorbutu. Dlatego też, zaleca się wprowadzenie do diety niemowląt odpowiednich pokarmów bogatych w witaminę C, takich jak owoce i warzywa, po ukończeniu 6. miesiąca życia.
Szkorbut – choroba marynarzy i piratów?
Szkorbut jest chorobą, która dotyczyła nie tylko marynarzy i piratów, ale także wielu innych ludzi w przeszłości. Jednak faktycznie marynarze i piraci byli szczególnie narażeni na szkorbut ze względu na trudne warunki, w jakich żyli na morzu. Podczas długich rejsów brakowało dostępu do świeżych owoców i warzyw. Ich dieta składała się głównie z produktów spożywczych, które nie zapewniały wystarczającej ilości witaminy C, takiej jak sucha wołowina, ryż czy suszone owoce. Brak witaminy C powodował u nich objawy szkorbutu. A to z kolei prowadziło do wielu problemów zdrowotnych. W tym zwiększonej podatności na infekcje i choroby, osłabienia, krwotoków oraz w końcu śmierci. Dlatego też szkorbut często określa się mianem “choroba marynarzy”.
Diagnostyka i leczenie szkorbutu
Diagnostyka szkorbutu opiera się na ocenie objawów klinicznych oraz pomiarze poziomu kwasu askorbinowego (witaminy C) we krwi. W przypadku podejrzenia szkorbutu zaleca się również wykonanie badania antropometrycznego i ocenę stanu odżywienia.
Leczenie szkorbutu polega przede wszystkim na uzupełnieniu niedoboru witaminy C w organizmie. W przypadku łagodnych postaci choroby zaleca się wprowadzenie do diety pokarmów bogatych w witaminę C, takich jak cytrusy, kiwi, papryka, natka pietruszki, jagody czy brokuły. Kiedy mamy do czynienia z cięższą postacią choroby konieczne może być podanie suplementów witaminy C w postaci tabletek lub zastrzyków.
W przypadku wystąpienia powikłań związanych z niedoborem witaminy C, takich jak infekcje lub krwotoki, konieczne może być leczenie objawowe. Na przykład antybiotykoterapia lub transfuzje krwi.
W celu zapobiegania szkorbutowi zaleca się regularne spożywanie pokarmów bogatych w witaminę C. A także stosowanie suplementów diety w sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania na tę witaminę. Na przykład u osób palących papierosy, w okresach wzmożonego wysiłku fizycznego lub w czasie ciąży i karmienia piersią.
Czy można zapobiegać szkorbutowi?
Tak, szkorbut można zapobiegać poprzez regularne spożywanie pokarmów bogatych w witaminę C. Takich jak owoce (np. kiwi, cytrusy, jagody, truskawki) oraz warzywa (np. papryka, brokuły, brukselka, kapusta, szpinak). Ważne jest również odpowiednie przechowywanie i obróbka żywności, ponieważ witamina C jest wrażliwa na działanie światła, temperatury oraz tlenku siarki. W przypadku osób, które z różnych przyczyn nie mogą spożywać wystarczającej ilości witaminy C w diecie, można rozważyć suplementację tej witaminy po konsultacji z lekarzem.
