Stan przedcukrzycowy to nieraz dzwonek alarmowy, który włącza się, kiedy organizm ostrzega przed chorobą. Prediabetes to nieprawidłowa glikemia na czczo i po posiłkach. Kiedy poziom cukru we krwi zbyt gwałtownie Ci się waha, ale nie masz stwierdzonej cukrzycy typu 2, solidnie weź się za siebie. Konieczna jest zmiana stylu życia – odpowiednia dieta i więcej ruchu.
Stan przedcukrzycowy – kiedy się pojawia?
Według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego zdiagnozować stan przedcukrzycowy można jedynie wtedy, kiedy wykazuje go test obciążenia glukozą. Po 8-14 godzinach od spożycia ostatniego posiłku przeprowadza się badanie. Pacjent poprzedniego dnia je wszystko, tak, jak zwykle, nie ograniczając porcji posiłków. Wykonanie testu obciążenia glukozą polega na pobraniu krwi do badania na czczo, a następnie po wypiciu 250 ml płynu zawierającego 75 g glukozy. Kolejne badanie powtarza się po 2 godzinach. Ważne, aby pacjent pozostawał w tym czasie w spoczynku.
W przypadku stanu przedcukrzycowego wyniki badania będą nieprawidłowe. Na prediabetes może wskazywać wynik na czczo lub po obciążeniu glukozą (albo oba).
Jeśli wynik glukozy na czczo mieści się w zakresie 100-126 mg/dl (inaczej 5,6-6,9 mmol/l) oznacza to zaburzoną glikemię.
Nieprawidłowa tolerancja glukozy to także wynik 140-199 mg/dl (w 120 minucie testu obciążenia glukozą).
Prewencja stanu przedcukrzycowego
Osoby, które ukończyły 45 rok życia powinny co 3 lata wykonać badanie przesiewowe, aby wykluczyć stan przedcukrzycowy. Jeśli wykryjesz go odpowiednio wcześnie, możesz zapobiec cukrzycy typu 2.
Istnieją pewne czynniki, które powodują większe narażenie na chorobę. Zaliczymy do nich:
- otyłość,
- pozytywny wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy,
- niską aktywność fizyczną,
- cukrzycę ciążową,
- urodzenie dziecka o wadze większej niż 4 kilogramy,
- nadciśnienie tętnicze,
- zaburzenia gospodarki lipidowej,
- choroby układu sercowo-naczyniowego,
- zespół policystycznych jajników.
Regularne badania to podstawa, aby wcześnie wykryć stan przedcukrzycowy. Z pomocą przychodzi także wartość hemoglobiny glikowanej, czyli pomiar stężenia glukozy we krwi na 3 miesięcy przed wykonaniem testu obciążenia glukozą.
Jakie są objawy stanu przedcukrzycowego?
Stan przedcukrzycowy prowadzi do cukrzycy typu 2, choć nie ma jeszcze powodu, aby rwać włosy z głowy. To raczej sygnał alarmowy, który wysyła Twój organizm, aby Cię ostrzec przed poważną chorobą. Posłuchaj go.
Musisz wiedzieć, że stan przedcukrzycowy nie daje typowych objawów. Możesz nie odczuwać charakterystycznych dla cukrzycy symptomów, takich jak:
- wzmożone pragnienie,
- wielomocz,
- senność,
- osłabienie,
- niezamierzona utrata masy ciała,
- senność,
- zmiany ropne na skórze,
- stan zapalny narządów moczowo-płciowych.
Znamienne dla stanu przedcukrzycowego są natomiast objawy hipoglikemii reaktywnej, takie jak:
- napady głodu tuż po posiłku,
- drżenie rąk,
- drażliwość,
- nadmierna potliwość,
- niepokój,
- nerwowość,
- zawroty głowy.
Bywa, że pacjent lekceważy powyższe sygnały, zwłaszcza jeśli ich nasilenie nie jest duże. Warto jednak wspomnieć, że często rozwijają się tu powikłania typowe dla cukrzycy. Stan przedcukrzycowy może wiązać się z neuropatią lub retinopatią.
Jak walczyć ze stanem przedcukrzycowym?
Osobom, u których wystąpi podwyższony stan glukozy na czczo (czyli glikemii na czczo), zaleca się wprowadzenie zmiany stylu życia. Aby potwierdzić jego pozytywny wpływ na redukcje poziomu cukru we krwi, przeprowadzono wiele badań. Jednym z nich jest Diabetes Prevention Program (DPP). Jego uczestnicy (podzieleni na dwie grupy) skupili się na redukcji masy ciała o przynajmniej 7%. Jednym z założeń było także wykonywanie umiarkowanego wysiłku fizycznego (minimum 150 minut tygodniowo). Jedna z grup przyjmowała metforminę w dawce 850 mg 2 razy dziennie. U osób tych ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 zmniejszyło się o 31%. Po 10 latach zbadano osoby leczone w owym czasie farmakologicznie i niefarmakologicznie. Farmakoterapia wspomogła utrzymanie prawidłowej masy ciała, podczas gdy osoby, które nie przyjmowały leku przybrały na wadze. Jednak ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 nadal było tu niższe (u osób przyjmujących metforminę o 18%, natomiast u osób, które nie przyjmowały leku o 34%).
Z przytoczonego badania łatwo więc wysnuć wniosek: poziom glukozy we krwi zależy od trybu życia. Konieczna jest redukcja masy ciała i aktywność fizyczna.
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne podkreśla także, jak ważne jest leczenie farmakologiczne (2 razy dziennie 850 mg metforminy). Warto jednak zaznaczyć, że jest ono skuteczne jedynie w przypadku stanu przedcukrzycowego, nie leczy cukrzycy typu 2.
Aktywność fizyczna i dieta, czyli jak zapobiegać rozwojowi cukrzycy?
Statystyki nie pozostawiają złudzeń. Stan przedcukrzycowy ma 5 milionów Polaków. Jak już wiesz, czynniki ryzyka to wiek (powyżej 45 roku życia), otyłość, brak aktywności fizycznej, choroby układu krążenia. O nieprawidłowej glikemii na czczo mówimy wtedy, gdy wynik badania to 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l).
Od czego zatem zacząć? Od redukcji tkanki tłuszczowej. Skontroluj swoją masę ciała za pomocą wskaźnika BMI. Przy BMI 27,0-28,9 ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 zwiększa się aż 16-krotnie w stosunku do prawidłowej masy ciała. Natomiast otyłość powoduje aż 40-krotne ryzyko choroby.
Postaw na dietę. Odpowiednia to taka, w której zachowane są proporcje warzyw i owoców (3/4 warzyw i 1/4 owoców). Tłuszcze zwierzęce zastąp roślinnymi (ma to kolosalne znaczenie dla gospodarki węglowodanowej). Zrezygnuj ze słodyczy (o wpływie cukru na zdrowie przeczytasz tu: https://twojezdrowie24.pl/2021/01/29/wplyw-ciaglego-cukru-na-nasze-zdrowie/) i słodzonych napojów. Unikaj także używek (alkoholu, nikotyny). Niewskazane są potrawy smażone – zacznij piec w folii, na ruszcie lub gotuj na parze.
Twój zdrowy tryb życia przyczyni się do ograniczenie ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2.
O stanie przedcukrzycowym nie mówi się zbyt wiele, a szkoda, bo zwykle, kiedy lekarz zleca doustny test obciążenia bywa już za późno na prewencję. Zatem badaj się regularnie, jedz zdrowo i włącz do codziennych zajęć ruch!
Bibliografia:
Czupryniak L., Stan przedcukrzycowy – czas na niefarmakologiczną i farmakologiczną prewencję cukrzycy, Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii, Diabetologia Kliniczna 2013, tom 2, nr 4,
Gajewski P., Szczeklik A., Interna Szczeklika 2018, Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna 2019,
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę, Diabetologia Kliniczna 2013.
Warto przeczytać:
Bardzo ciekawy artykuł. Zachęcam do przeczytania !