Malina czarna – czy warto po nią sięgnąć?

Malina czarna (Rubus occientalis L.) uprawiana jest od XIX wieku. Malina czarna ma wiele właściwości prozdrowotnych, działa przeciwnowotorowo.

Rubus occientalis L. to nazwa gatunku niesamowitej odmiany malin – maliny czarnej, która pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej. Uprawiana jest od XIX wieku przez Amerykanów w północno-zachodniej części Stanów Zjednoczonych. To jedna z najbardziej rozchwytywanych jagód występujących w środowisku naturalnym. Tymczasem w Europie bardziej znane i cenione są maliny czerwone, takie jak malina właściwa (Rubus idaeus L.), czy malina morożka (Rubus chamaemorus L.). Malina czarna spontanicznie występowała w Europie, np. w Czechach, Rosji czy na Słowacji, jednakże były to pojedyncze stanowiska. Sprowadzona została do Korei Południowej z Ameryki Północnej.

To, że maliny są w różnych kolorach, z pewnością każdy wie. Najbardziej popularne są czerwone, nieco mniej – żółte, a nowością w Polsce są maliny czarne. Jest też malina purpurowa, która powstała z połączenia maliny czerwonej i czarnej. Jednak w Polsce nie jest ona uprawiana. Czy warto skupiać się akurat na malinie czarnej? Sprawdźmy to!

Z artykułu tego się dowiesz:

• Malina czarna – jakie ma właściwości, czyli co zawierają owoce?
• Malina czarna – profilaktyka przeciwnowotworowa
• Czarna malina – właściwości antyoksydacyjne
• Malina czarna – na otyłość
• Czarna malina – działanie
• Malina czarna – uprawa

Malina czarna – jakie ma właściwości, czyli co zawierają owoce?

Znana przez Amerykanów, malina czarna Rubus occientalis uprawiana była od końca XIX wieku. W 1925 roku było ich prawie 200 odmian, w tym niektóre z żółtymi owocami. Wczesne wysiłki koncentrowały się na krzyżowaniu czerwonej i czarnej maliny, tworząc w ten sposób malinę fioletową. Niestety w latach siedemdziesiątych XX wieku większość odmian została utracona. Z jej owoców pozyskiwano barwnik spożywczy, którego następnie używano jako stempla do tuszu, by znakować mięso. Brak popytu jednak w porównaniu z maliną czerwoną sprawił, że hodowla ich systematycznie się zmniejszała.

Czarna malina to niesamowicie zdrowy owoc. Owoce maliny czarnej zawierają:

• Wysoki poziom antocyjanów, czyli jednych z najsilniejszych przeciwutleniaczy oraz innych związków bioaktywnych. Po podaniu doustnym antocyjany są wchłaniane w stanie nienaruszonym i można je znaleźć w błonie oraz cytozolu komórek śródbłonka, gdzie się wzmacniają odporność tych komórek na stres oksydacyjny. Zawartość antocyjanów w malinie czarnej jest 5 razy wyższa, niż w czerwonej [1].
• Związki polifenolowe takie jak: elagotaniny i antocyjany. Mają one działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe oraz przeciwnowotworowe.
• Antyoksydanty  (przeciwutleniacze)
• Kwas elagowy – (około 2 mg na 1 g suchej masy). Sprzyja on detoksykacji substancji rakotwórczych, hamuje onkogenezę w płucach, skórze i przełyku. Hamuje rozwój gruczolaków w okrężnicy (badanie na szczurach). Wykazuje działanie chemoprewencyjne u człowieka na przewód pokarmowy.
• Flawonoidy (od 15 do 20 mg/g suchej masy)

Owoce maliny czarnej są bogatym źródłem makroelementów. Zawierają one:

• Potas (K) – 177-145 mg/100 g świeżej masy
• Wapń (Ca) – 25-35 mg/100 g świeżej masy
• Magnez (Mg) – 10-22 mg/100 g świeżej masy
• Cynk (Zn) – 0,13-0,14 mg/100 g świeżej masy
• Miedź (Cu) – 0,022 mg/100 g świeżej masy
• Żelazo (Fe) – 0,19 mg/100 g świeżej masy.

Malina czarna – profilaktyka przeciwnowotworowa

Spożywanie maliny czarnej może być świetną profilaktyką w przypadku nowotworów przewodu pokarmowego, w tym jelita grubego, który jest najczęstszą przyczyną śmierci z powodu raka w Stanach Zjednoczonych. Dlatego też badania jednoznacznie wskazują, że warto spożywać więcej czarnych malin w przypadku pacjentów z grupy ryzyka jako chemoprewencja.

„Badania aktywności biologicznej owoców maliny czarnej obejmują działanie chemoochronne oraz ochronne przed promieniowaniem UV, głównie w kontekście wywoływania zmian nowotworowych, a także hamowania ich rozwoju” – podkreślają M. Kula, B. Sparzak Stefanowska i M. Krauze- Baranowska z Katedry i Zakładu Farmakognozji z Ogrodem Roślin Leczniczych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Badania kliniczne, jak i badania modelowe in vivo i in vitro potwierdzają wielokierunkowe działanie owoców R. occidentalis w różnych typach nowotworów [1].

Chemoprewencja – jest stosowaniem naturalnych oraz syntetycznych substancji w celu ochrony przed nowotworami, lub zahamowania, a także odwrócenia, lub też opóźnienia procesu kancerogenezy.

Czarna malina – właściwości antyoksydacyjne

Potencjał antyoksydacyjny produktów żywnościowych jest uważany za wskaźnik ich działania prozdrowotnego.

J. Beekwilder i wsp. [4] dowodzą, że właściwości antyoksydacyjne mają duży wpływ na naturalne systemy, które chronią komórki przed działaniem wolnych rodników, w związku z tym wykazano, że aktywność zmiatania wolnych rodników malała w kolejności:

sok z owoców czarnej porzeczki > sok z owoców maliny czarnej > sok z owoców jagody czarnej > sok z owoców maliny właściwej > sok z owoców czerwonej porzeczki.

Oznacza to, że sok z czarnej maliny ma zaraz po soku z czarnej porzeczki największe działanie antyoksydacyjne.

Czarna malina – na otyłość

Otyłość jest chorobą przewlekłą, z którą trudno sobie poradzić, bez holistycznego podejścia oraz terapii. Oznacza to, zarówno zmianę stylu życia, jak i diety, ale także i różnego rodzaju terapii.

Badania wykazują, że keton malinowy, aromatyczny związek w owocach malin pozytywnie wpływa w kuracjach odchudzających i leczeniu otyłości. Keton hamuje wzrost masy podskórnej tkanki tłuszczowej oraz obniża wysoki poziom triacylogliceroli wątrobowych.

Malina czarna – działanie

Podsumowując, owoce maliny czarnej mogą mieć znaczenie w profilaktyce:

• niedokrwistości (anemii)
• raka przewodu pokarmowego
• nowotworów jelita grubego
• raka piersi
• nowotworów jamy ustnej
• polipów
• nowotworów skóry
• stanów zapalnych skóry

Owoce maliny czarnej działają:

• przeciwnowotworowo
• przeciwzapalnie
• przeciwbakteryjnie
• przeciwutleniająco
• prozdrowotnie
• przeciwcukrzycowo
• przeciwstarzeniowo
• łagodząco w stanach zapalnych,
• wspomagając tempo przemiany materii
• wspomagająco w profilaktyce oraz fitoterapii chorób nowotworowych

Zauważ, że!

W 2004 r. ogólnoeuropejskie badania  (EPIC – European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition) wykazały, że jedzenie bardzo dużych ilości warzyw i owoców może zmniejszyć ryzyko wystąpienia raka jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku (nawet o jedną trzecią), żołądka, a także raka płuca (o jedną czwartą). [6]

Malina czarna – uprawa

Liderem produkcji malin, zarówno tych czerwonych jak i czarnych jest Kalifornia, jednak sadzonki maliny czarnej w Polsce kupisz w wielu sklepach ogrodniczych. Dobre miejsce dla maliny czarnej to pełne słońce, lub częściowy cień. Maliny radzą sobie w cieplejszym klimacie, jeśli po południu mają trochę cienia. Nie należy sadzić malin czarnych razem z jeżynami lub malinami dzikimi.

R. occidentalis obecnie uznaje się za  lokalnie, nieinwazyjnego neofitę. Przypuszcza się, że liczba stanowisk będzie miała tendencję wzrostową. Jeśli chodzi o ekspansję w środowisku naturalnym, potrzebny jest monitoring, jednak na razie nie zauważono takiego zjawiska.

---

Literatura:

[1] Kula M., Sparzak-Stefanowska B., Krauze-Baranowska M., Owoce maliny czarnej (Rubus occidentalis L.) w profilaktyce i terapii niektórych chorób nowotworowych – aktualny stan badań, Postępy Fitoterapii 4/2018, s. 267-273.

[2] VanBuren R., Bryant D., Bushakra J.M., Vining K.J., Filichkin S., Edger P.P., Rowley E. R., Priest H.D., Michael T.P., Dossett M., Finn C.E., Bassil N.V., Mockler T.C., Sequence and Analysis of the Black Raspberry (Rubus occidentalis) Genome, s. 185-197.

[3] Khaniya L. i in., Rubus ellipticus Sm. Rubus foliolosus  Weihe & Nees Rubus fruticosus L. Rubus irritans Focke Rosaceae [w:] Kunwar RM, Sher H., Bussmann RW (red.) Etnobotanika Himalajów. Etnobotanika regionów górskich. Springer, 2021, Cham. (https://doi.org/10.1007/978-3-030-45597-2_208-1)

[4] Beekwilder J, Hall RD, De Vos CHR. Identification and dietary relevance of antioxidants from raspberry. BioFactors 2005; 23(4):197-205

[5] Rajni D. i wsp., Bioactive Compounds of Edible Fruits with Their Anti-Aging Properties: A Comprehensive Review to Prolong Human Life, Antioxidants 2020, 9(11), 1123; (https://doi.org/10.3390/antiox9111123)

[6] Kosiński P., Czarna A., Maliński T., Rubus occidentalis (Rosaceae) – a new naturalized raspberry species in the Polish flora, Dendrobiology, 2014, vol. 71, 159–165; (10.12657/denbio.071.016.)

[7] M. Krauze-Baranowska, M.  Majdam, M. Kula, Owoce maliny właściwej i maliny zachodniej źródłem substancji biologicznie aktywnych, Postępy Fitoterapii 1/2014, s. 36.