Azoospermia to stan, w którym w nasieniu mężczyzny nie występują plemniki. Jest to jedno z najczęstszych przyczyn niepłodności męskiej. Azoospermia może być podzielona na dwa rodzaje: oligozoospermia, gdy w nasieniu występują plemniki, ale w niskiej ilości, oraz azoospermia bezpłodna, gdy w nasieniu nie ma plemników.
Przyczynami azoospermii mogą być zaburzenia hormonalne, urazy jąder, choroby genetyczne, infekcje układu rozrodczego, leki, promieniowanie, narkotyki, alkohol, a także niektóre zabiegi medyczne, takie jak chemioterapia.
Azoospermia może być diagnozowana za pomocą badania nasienia, które pozwala na ocenę ilości i jakości plemników. W niektórych przypadkach konieczne może być również przeprowadzenie badań hormonalnych, ultrasonografii jąder lub biopsji jądra.
Leczenie azoospermii zależy od jej przyczyny. W przypadku zaburzeń hormonalnych leczenie może obejmować terapię hormonalną. Przy infekcji stosuje się leki przeciwbakteryjne. Przy obecności przeszkód mechanicznych, takich jak zrosty, zalecane jest leczenie chirurgiczne. W niektórych przypadkach, takich jak choroby genetyczne, azoospermia jest nieuleczalna. W przypadku braku plemników w nasieniu, jedną z opcji leczenia jest in vitro z wykorzystaniem nasienia pobranego bezpośrednio z jądra.
Rodzaje azoospermii
Wyróżnia się dwa rodzaje azoospermii:
- Azoospermia pretestikularna – jest to rodzaj azoospermii, w którym w wyniku zaburzeń hormonalnych lub chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego (np. przerostu przysadki mózgowej, chorób tarczycy) zaburzone jest wytwarzanie hormonów odpowiedzialnych za dojrzewanie plemników w jądrach. W wyniku tego procesu jądra nie produkuje nasienia.
- Azoospermia pozatestikularna – jest to rodzaj azoospermii, w którym jądra produkują nasienie, ale nie zawiera ono plemników, ponieważ następuje ich blokada w drogach wyprowadzających nasienie z jąder do cewki moczowej. Najczęstszą przyczyną azoospermii pozatestikularnej jest niedrożność nasieniowodów.
Objawy azoospermii
Azoospermia to brak nasienia w wytrysku, dlatego jej objawami są:
- brak płodności
- brak nasienia w wytrysku
W niektórych przypadkach mogą występować także objawy związane z chorobami lub zaburzeniami, które przyczyniły się do azoospermii. Na przykład u mężczyzn z mukowiscydozą mogą wystąpić objawy związane z chorobą płuc, a u pacjentów z niedoborem testosteronu mogą pojawić się objawy takie jak zmniejszenie masy mięśniowej, osłabienie, brak libido.
Azoospermia – przyczyny
Azoospermia może mieć różne przyczyny, które dzielimy na dwie główne kategorie: pretestkularną i testkularną.
Przyczyny pretestkularne obejmują problemy hormonalne, które zaburzają produkcję plemników w jądrach, takie jak:
- choroby przysadki mózgowej i podwzgórza
- niedoczynność tarczycy
- zespół Kallmanna
- choroby jąder
Przyczyny testkularne to zaburzenia wytwarzania i transportu plemników, w tym:
- choroby zakaźne (np. zapalenie jąder, prostaty, pęcherzyków nasiennych)
- niedrożność nasieniowodów
- wrodzone wady anatomiczne jąder i nasieniowodów
- nieprawidłowości genetyczne (np. zespół Klinefeltera, zespół Y-delecji)
W niektórych przypadkach przyczyny azoospermii są nieznane, a w innych mogą występować jednocześnie czynniki pretestkularne i testkularne.
Metody leczenia azoospermii
Leczenie azoospermii zależy od jej przyczyny. Na skutek blokady w drogach wyprowadzających nasienie, może być stosowana metoda punkcji najądrza lub najądrzy i pobranie nasienia do dalszej procedury in vitro lub inseminacji. W przypadku azoospermii z braku produkcji plemników, stosuje się terapię farmakologiczną lub hormonalną w celu pobudzenia produkcji plemników w jądrach. Przy niektórych przypadkach zastosowanie może mieć również leczenie chirurgiczne. W sytuacji, gdy nie ma możliwości wydobywania nasienia, można skorzystać z banku nasienia lub przeprowadzić adopcję dziecka. W każdym przypadku, decyzja o wyborze metody leczenia powinna być podejmowana po konsultacji z lekarzem specjalistą.
Jak wygląda badanie diagnozujące azoospermię?
Badanie diagnostyczne, które służy do wykrycia azoospermii, to badanie nasienia zwane również spermiogramem. Spermiogram polega na badaniu nasienia pod mikroskopem, w celu określenia liczby, ruchliwości i kształtu plemników.
W przypadku azoospermii badanie nasienia wykazuje brak plemników, co potwierdza brak ruchliwych plemników w próbce nasienia. Aby potwierdzić azoospermię, należy przeprowadzić co najmniej dwie badania nasienia w odstępie 2-3 tygodni, aby wykluczyć wynik fałszywie ujemny spowodowany okresowym brakiem plemników w nasieniu.
W przypadku stwierdzenia azoospermii, konieczna jest dalsza diagnostyka, która ma na celu ustalenie przyczyny tego stanu.
