Od dwóch lat, jednym z najpopularniejszych tematów, będącym na ustach wszystkich, jest koronawirus. Jest jednak inny problem, który towarzyszy nam stale, bez względu na porę roku. Mowa o zanieczyszczeniach powietrza. Już w listopadzie Polska przekroczyła normy smogu o 1000%, a nawet nie zaczął się sezon grzewczy. Pomimo coraz liczniejszych informacji na ten temat, Polacy wciąż nie zdają sobie sprawy jakie konsekwencje zdrowotne powodują zanieczyszczenia powietrza.
Szacuje się, że rocznie z powodu zanieczyszczenia powietrza umiera na całym świecie 4,2 miliona osób. Kolejne ok. 3,8 miliona umiera z powodu zanieczyszczenia powietrza wewnątrz pomieszczeń, spowodowanych przez niesprawne piece, złej jakości paliwo oraz brak skutecznej wentylacji.
Według danych z najnowszego raportu Europejskiej Agencji Środowiska skażenie powietrza tylko jednym ze składników smogu – pyłem drobnocząsteczkowym PM2,5 i tym, co ten pył zawiera, już w 2016 roku, było przyczyną przedwczesnego zgonu ok. 412 000 mieszkańców czterdziestu jeden europejskich krajów, w tym 374 000 obywateli Unii Europejskiej. Wśród nich było około 43 000 Polaków.
Czym jest smog?
Smog to nienaturalne zjawisko atmosferyczne polegające na współwystępowaniu zanieczyszczeń powietrza spowodowanych działalnością człowieka oraz niekorzystnych, naturalnych zjawisk atmosferycznych: znacznej wilgotności powietrza (mgła) i braku wiatru. Pochodzenie słowa smog ma swoje korzenie w dwóch anglojęzycznych słowach: smoke – dym oraz fog – mgła.
Obecnie rozróżnia się dwie postaci smogu – smog zimowy oraz letni, które powstają w różnych warunkach atmosferycznych, ale podobnie oddziałują na zdrowie.
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska definiuje, że smog “zimowy” jest zjawiskiem występowania w powietrzu wysokich stężeń pyłu zawieszonego o różnej średnicy cząsteczek. Pojawienie się tego rodzaju smogu ma związek z dużą emisją pyłu z jego pierwotnych źródeł do powietrza i z powstaniem pyłu wtórnego na skutek reakcji chemicznych zachodzących w określonych warunkach pogodowych: przy braku wiatru, silnej inwersji termicznej i średniej temperaturze poniżej 5 °C (dodatkowym czynnikiem sprzyjającym może też być zamglenie). Główne składniki smogu zimowego to pył PM10 – frakcja pyłu o średnicy cząsteczek do 10 mikrometrów – będący zawiesiną cząstek stałych i ciekłych w powietrzu – oraz pył PM2,5 (o średnicy poniżej 2,5 mikrometra) i związki chemiczne zawarte w cząstkach pyłów.
Smog “letni”, pojawia się najczęściej od czerwca do września, podczas gorących, bezwietrznych dni. W powstawaniu smogu letniego największy udział mają ozon (cząsteczka tlenu złożona z trzech atomów, będąca silnym utleniaczem) i zanieczyszczenia komunikacyjne pyłem zawieszonym (który powstaje także w wyniku ścierania się opon i hamulców), tlenkami azotu, tlenkiem węgla i lotnymi związkami organicznymi.
Cząsteczka smogu jest bardzo mała, dlatego jedyną powłoką filtracyjną, dostępną na rynku, która może ją powstrzymać jest filtr HEPA 14. To wszystko sprawia, że ani żadna wentylacja, czy maseczki, które nie posiadają Hepa 14, nie są w stanie zabezpieczyć nas przed smogiem. Przebywając w biurze lub domu, oddychamy tym samym powietrzem co na zewnątrz
Smog – konsekwencje dla zdrowia
Co roku pojawiają się kolejne dowody na szkodliwość życia w skażonym środowisku. Najmniejsze cząsteczki zanieczyszczeń przenikają bowiem do całego organizmu, mają wpływ na człowieka już na etapie tworzenia się komórek rozrodczych, przez życie płodowe, dzieciństwo, wiek dojrzały po późną starość. Spektrum chorób, których rozwój może być skutkiem oddychania zanieczyszczonym powietrzem, jest bardzo szerokie.
Szkodliwy wpływ smogu dotyczy niemal całego organizmu człowieka. Szczególnie narażeni na zachorowanie w wyniku zanieczyszczenia powietrza są seniorzy oraz dzieci i młodzież, a także osoby chorujące przewlekle, kobiety w ciąży i palacze tytoniu.
Według najnowszych badań w Polsce zanieczyszczenie powietrza co roku przyczynia się do śmierci około 76 tysięcy osób. Równocześnie niska jakość powietrza skraca oczekiwaną długość życia Polaków – nawet o rok. Udowodniono, że zanieczyszczenie powietrza odbija się negatywnie m.in. na układzie oddechowym, sercowo-naczyniowym, nerwowym oraz rozrodczym.
Do najczęstszych chorób, które mają związek z występowaniem smogu należą:
⦁ Choroby serca, w tym zawał, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu, niewydolność mięśnia sercowego, choroba niedokrwienna serca.
⦁ Problemy z pamięcią i koncentracją uwagi.
⦁ Wpływ na rozwój płodu i przebieg ciąży – niska waga urodzeniowa, przedwczesny poród, obumarcie płodu.
⦁ Choroby układu oddechowego – rak płuca, infekcje dróg oddechowych, zaostrzenia astmy oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP).
⦁ Choroby nowotworowe.
⦁ Pogorszenie stanu psychicznego – niepokój, stany depresyjne, obniżona zdolność uczenia się. Zespół Isobel Braithwaite z University College London przeprowadził metaanalizę 25 prac, opublikowanych do końca roku 2017. Wynika z niej, że narażenie na zanieczyszczenie powietrza wiąże się z większym ryzykiem depresji. Aktualnie cierpi na nią 350 mln ludzi, z czego w Polsce aż 1,5 mln.
⦁ Podrażnienie skóry i oczu.
Wysokie stężenie ozonu w powietrzu wywołuje natomiast reakcję zapalną oczu, senność, bóle głowy, uczucie zmęczenia, spadek ciśnienia tętniczego krwi. W celu obrony przed ozonem płuca przyjmują mniej tlenu, co może powodować nasilenie chorób układu krążenia lub niedotlenienie organizmu.
Smog – jak się chronić?
Nie jesteśmy w stanie całkowicie wyeliminować smogu z naszego życia, jednak możemy podjąć kilka inicjatyw, które pomogą ograniczyć stałe narażenie organizmu na smog.
- Ograniczaj ekspozycję na smog w obszarach o wysokim stężeniu pyłów zawieszonych. Analizuj dane na temat jakości powietrza (https://aqicn.org/map/world/pl/)
- Sprawdzaj alerty dotyczące stężenia smogu. Zawsze noś przy sobie maskę antysmogową. Ich rosnąca popularność jest zauważalna szczególnie w większych miastach. Ich działanie polega na wyłapywaniu przez specjalny filtr szkodliwych cząsteczek PM 10 i PM 2,5, ale także tlenku azotu i tlenku siarki. Warto wybierać produkty z oznaczeniem N95 – ich użytkownik wdycha powietrze o 95% mniej zanieczyszczone.
- Ogranicz wietrzenie mieszkania, biura i innych przestrzeni zamkniętych. Pamiętaj, że w pomieszczeniu oddychasz tym samym powietrzem co na zewnątrz.
- Uprawiaj rośliny doniczkowe. Potwierdzono, że są one w stanie zneutralizować stężenie negatywnych pyłków. Dzięki działaniu procesu fotosyntezy, pochłaniane są szkodliwe cząsteczki, a następnie transportowane do podłoża i korzeni, gdzie zostają zniwelowane. Szczególnie warto posiadać takie gatunki jak: skrzydłokwiaty, draceny, sansewieriy gwinejskie (wężownice), epipremnum złociste.
- Zainwestuj z oczyszczacz powietrza. Dobrej jakości oczyszczacz powietrza, jest w stanie w ponad 95% wyeliminować z powietrza nie tylko smog, ale także wirusy, bakterie, grzyby, roztocza. Tu rekomendujemy oczyszczacz VireWall, jedyny w swojej klasie, który posiada 8 warstwową kanapkę filtracyjną, w tym 15 cm Filtr HEPA 14. System wzbogacony jest w swoim działaniu o stację do dezynfekcji UV-C. Oczyszczacz VireWall z uwagi na wysoką jakość i wydajność, rekomendowany jest m.in do placówek oświatowych, nieruchomości, hal produkcyjnych, restauracji, obiektów sportowo-rekreacyjnych, hoteli, obiektów wellnes i innych.
- Zabezpiecz skórę. Pamiętaj o odpowiedniej pielęgnacji skóry. Postaw na kosmetyki detoksykujące, które pomogą Ci uporać się ze szkodliwym działaniem wywołanym smogiem. Cerę wspomoże, także odpowiednia dieta bogata w antyoksydanty. Na naszym talerzu powinny znaleźć się dodatkowe porcje warzyw i owoców. Do tego warto pić przynajmniej 2 litry płynów, co pomoże walczyć z suchością skóry. Najlepiej wybierać wodę mineralną, zieloną herbatę czy ziołowe napary.
Smog z roku na rok zbiera żniwa. Ostatnie lata pokazały jak ważne jest zdrowie. Codziennie żyjemy w lęku słysząc informacje związane z pandemią SARS COV-2, tymczasem żyjemy w środowisku, które stopniowo nas zabija. Nie jesteśmy w stanie wyeliminować smogu z naszego życia, ale najwyższy czas zacząć się przed nim chronić.
