Adrenalina – hormon stresu, wywodzący swoją nazwę od łacińskich słów „ad” i „renes”, co oznacza „powyżej nerek”. Co ciekawe, Japonia jest najbardziej przepracowanym i zestresowanym krajem na świecie, a „karoshi” – śmierć z przepracowania – jest powszechnym zjawiskiem. Stan ten powstaje w wyniku szkodliwych zmian, jakie hormony stresu (takie jak adrenalina) powodują w organizmie człowieka. Co zaskakujące, każdego roku około 30 000 Japończyków traci życie w wyniku przepracowania.
Odkrycie adrenaliny – hormony stresu i ich historia
Przełomowego odkrycia Adrenaliny dokonał polski fizjolog Napoleon Cybulski. W 1895 Cybulski uzyskał wyciąg z kory nadnerczy, zwanej obecnie nadnerczem, zawierający katecholaminy, w tym adrenalinę. Jednak dopiero w 1901 roku japoński chemik Jokichi Takamine wyizolował czystą adrenalinę i nadał jej nazwę, pod którą jest dziś powszechnie znana.
Adrenalina wpływ na organizm i sposoby jej badania
Współczulny układ nerwowy polega na działaniu różnych przekaźników, w tym adrenaliny. Badanie jej poziomu polega przede wszystkim na pomiarze jej stężenia we krwi. Jednak nie tylko adrenalina jest istotna — inny hormon, norepinefryna, również odgrywa kluczową rolę. Katecholaminy te są odpowiedzialne za wyzwalanie reakcji stresowej organizmu. Podczas gdy rdzeń nadnerczy jest odpowiedzialny za produkcję obu tych hormonów, norepinefryna jest uwalniana przez współczulne zakończenia nerwowe.
W organizmie adrenalina pełni ważną rolę przy pobudzeniu nerwowym w trakcie sytuacji zagrożenia. Adrenalina wpływa na pracę zakończeń nerwowych układu współczulnego. Jej wydzielanie objawia się:
- podwyższonym progiem bólu,
- przyspieszoną akcją serca,
- mobilizacją do działania w aspekcie psychicznym,
- podwyższonym ciśnieniem tętniczym (zwiększone ciśnienie krwi),
- poprzez zwiększone stężenie glukozy we krwi.
Hormony stresu zwiększają częstotliwość rytmu serca, a sama adrenalina podwyższa temperaturę ciała. Ich wydzielanie doprowadza do natychmiastowej reakcji organizmu. Przy nieprawidłowej pracy rdzenia nadnerczy niezbędne wykonanie jest badania stężenia adrenaliny w organizmie. Przy podejrzeniu nadmiernego wydzielania adrenaliny i noradrenaliny z powodu guza chromochłonnego przeprowadza się badanie katecholamin i ich metabolitów we krwi. Nadczynność rdzenia nadnerczy powoduje wzrost stężenia glukozy we krwi. Zazwyczaj brak katecholamin nie występuje u ludzi, nawet jeśli rdzeń nadnerczy jest uszkodzony przez chorobę lub zabieg chirurgiczny. Oznacza to, że niedobór adrenaliny i innych hormonów stresu jest raczej niemożliwy. Dzieje się tak, ponieważ nerwy współczulne kompensują tę utratę, wytwarzając norepinefrynę przez przyzwojowe ciałka współczulne.
Badania stężenia adrenaliny – kiedy jest niezbędne? Szukaj problemów w osoczu krwi!
Przy podejrzeniu nadciśnienia tętniczego wtórnego lub obecności guza wydzielającego adrenalinę przeprowadza się badanie poziomu adrenaliny. Guzy te zwykle znajdują się w rdzeniu nadnerczy, są zwykle pojedyncze i łagodne, chociaż postać złośliwa występuje w około 10% przypadków. Nadciśnienie wynikające wyłącznie z uwalniania norepinefryny może być trwałe. Badanie poziomu adrenaliny jest konieczne w przypadku nagłych i silnych skoków ciśnienia krwi, którym towarzyszą kołatanie serca i bladość skóry.
Ustalenie rozpoznania na podstawie stężenia adrenaliny może być trudne ze względu na jej szybkie zmiany. Nawet sam akt pobrania krwi pacjenta może podnieść poziom adrenaliny w osoczu, czyniąc analizę w tym momencie niewiarygodną. Aby dokładnie ocenić ten hormon, wskazane jest wykonanie 24-godzinnej zbiórki moczu, która bada katecholaminy i ich metabolity.
Chociaż może to nie być konieczne w każdym przypadku, badanie adrenaliny w osoczu krwi może być niezwykle cenne w dostarczaniu szybkich diagnoz. Podczas tych epizodów katecholaminy są uwalniane z dotkniętych tkanek w nagły, napadowy sposób. Można zaobserwować takie objawy jak bóle głowy, drżenie mięśni, kołatanie serca i bladość skóry. W związku z tym podczas tych ataków pobierane są próbki krwi, które ujawniają wysokie stężenie adrenaliny lub noradrenaliny w przypadku guza chromochłonnego. Ta metoda badania ułatwia postawienie prawidłowej diagnozy w 4 na 5 przypadków.
Sposób badania próbek – prawidłowe stężenie adrenaliny w organizmie
Zapotrzebowanie organizmu na adrenalinę zostało szczegółowo określone w wytycznych. Jego nadmiar może prowadzić do takich chorób jak:
- nadciśnienie tętnicze (głównie z powodu wzrostu ciśnienia krwi),
- choroby układu krążenia,
- nieprawidłowa częstotliwość rytmu serca,
- cukrzycy (poprzez wysokie stężenie glukozy we krwi).
Materiał do badania adrenaliny: surowica lub mocz (dobowa zbiórka).
Przygotowanie do badania adrenaliny: na czczo (co najmniej 8 godzin).
Przebieg badania: pobranie krwi pacjenta najczęściej z lewego przedramienia w okolicy dołu łokciowego. Próbki niezwłocznie musza trafić do laboratorium, gdzie przeprowadzana jest analiza próbki. Następnie zamraża się ją w celu właściwego oznaczenia próbek.
Czas oczekiwania na wynik: 1 dzień.
Norma: 240-480 pmol/l (44-80 pg/ml).
Po uwolnieniu z zakończeń nerwowych hormonów stresu, adrenalina przyłącza się do receptorów α- i β-adrenergicznych, co zwiększa zarówno siłę skurczu mięśnia sercowego, jak i tętno, jednocześnie zwężając naczynia krwionośne i podnosząc ciśnienie krwi. Dodatkowo rozszerza drogi oddechowe i przyspiesza przemianę glikogenu w glukozę, zwiększając w ten sposób poziom cukru we krwi. Adrenalina jest podstawowym lekiem do resuscytacji po zatrzymaniu akcji serca lub nagłym spadku ciśnienia krwi, na przykład w przypadku wstrząsu anafilaktycznego.
Poziom adrenaliny w organizmie zmienia się w ciągu dnia, osiągając szczyt około 8 rano. W miarę upływu dnia poziomy te stopniowo spadają. Warto zauważyć, że u kobiet powrót poziomu adrenaliny do wartości wyjściowych po skoku trwa znacznie dłużej niż u mężczyzn.
Jak przygotować się do badania?
Przygotowanie do badania adrenaliny nie wymaga specjalnych środków. Zwykle test jest przeprowadzany na pacjentach monitorowanych medycznie, wykazujących wcześniej określone „objawy napadu”. Wskazane jest powstrzymanie się od spożywania niektórych pokarmów, takich jak czekolada, alkohol, kawa, herbata, banany i orzechy, które mogą utrudniać dokładność testu.
Aby uzyskać optymalne wyniki testu, zaleca się unikanie palenia. Pacjenci muszą również informować lekarza o przyjmowanych lekach, ponieważ wiele leków może wpływać na wynik testu. Jednak przestrzeganie wszystkich wymagań podczas ataków może być trudne, szczególnie jeśli chodzi o zaprzestanie przyjmowania leków. Dlatego też codzienna próbka moczu pozwala na zaplanowane i dostosowane do potrzeb przygotowanie. Niemniej jednak rozpoznanie poziomu adrenaliny we krwi ma większe znaczenie diagnostyczne.
Przeciwwskazania do badania – nie obawiaj się o swoje naczynia krwionośne
Jeśli chodzi o pobieranie krwi, powikłania są rzadkie. Chociaż może wystąpić przedłużone krwawienie, można je łatwo zatamować, przykładając nacisk na miejsce nakłucia. Jest to jedyne zagrożenie w przypadku badania poziomu adrenaliny. Ryzyko jest identyczne jak w przypadku zwykęłj morfologii i jest znikome.
Adrenalina a płeć – kto ma wyższy poziom adrenaliny?
Mężczyźni naturalnie utrzymują wyższy poziom adrenaliny, co skutkuje większą częstością występowania wrzodów żołądka, choroby Parkinsona i chorób układu krążenia. Kobiety natomiast są chronione przez estrogeny przed tymi dolegliwościami. Jeśli jednak poziom żeńskiego estrogenu znacznie spadnie, mogą wystąpić choroby wywołane stresem.
Płeć piękna nie jest oszczędzona negatywnym skutkom stresu. Przypływ adrenaliny i cieńsza skóra wyjaśniają, dlaczego twarze i szyje kobiet mają czerwonawe odcienie w chwilach intensywnych emocji. Co więcej, ich delikatna skóra jest podatna na powstawanie zmarszczek, szczególnie w okolicy szczęki, czoła i ust, gdzie mięśnie stają się napięte w odpowiedzi na stres.
Mężczyźni i kobiety różnią się zdolnością do wytwarzania noradrenaliny, hormonu przeciwdziałającego działaniu adrenaliny. U kobiet hormon neutralizujący występuje rzadziej, przez co poziom adrenaliny spada wolniej niż u mężczyzn. To z kolei sprawia, że przypływ adrenaliny trwa dłużej u kobiet, co prowadzi do przedłużonego odczuwania jej negatywnych skutków.
Adrenalina jako cenny lek – hormony stresu w medycynie
Hormony stresu, powszechnie kojarzone są z negatywnymi skutkami. Adrenalina jednak również cennym lekiem stosowanym w leczeniu wstrząsu anafilaktycznego. Ta zagrażająca życiu reakcja alergiczna, często wywołana jadem osy lub pszczoły, może być wywołana także przez niektóre substancje, w tym leki. Adrenalina poprzez wywoływanie skurczów serca, które może wzmacniać skuteczność bodźców elektrycznych z defibrylatora. Ponadto pomaga zwężać żyły, aby podnieść ciśnienie krwi, co okazuje się przydatne w zapobieganiu nadmiernemu krwawieniu.
Kolejnym efektem działania tego hormonu jest złagodzenie napięcia mięśni gładkich oskrzeli i gardła, ułatwiając oddychanie. Ma to szczególne znaczenie w sytuacjach nagłych, takich jak obrzęk dróg oddechowych lub ostra duszność.
Poza korzyściami płynącymi z sytuacji kryzysowych, adrenalina może być ratunkiem dla osób zmagających się z alergiami. Osoby cierpiące na alergie mogą poprosić o receptę na automatyczny dozownik adrenaliny, który jest fabrycznie napełniony w strzykawce. W celu uzyskania szybkiego efektu terapeutycznego, strzykawkę należy wstrzyknąć domięśniowo w przednio-boczne mięśnie uda. Metoda ta pozwala na maksymalne stężenie hormonu w krwioobiegu w ciągu 8 minut, z odczuwalną ulgą już po kilku sekundach.
Podczas podawania wstrzyknięcia podskórnego należy spodziewać się opóźnionego początku wynoszącego 34 minuty, zanim zostanie osiągnięty porównywalny wynik. Przed nakłuciem upewnić się, że strzykawka jest trzymana prostopadle do powierzchni uda i całkowicie ją zanurzyć. Następnie należy skutecznie masować miejsce wstrzyknięcia, aby pobudzić szybsze działanie adrenaliny.
Bezpieczna dawka dla człowieka
Osoby dorosłe standardowo otrzymują dawkę 0,30mg adrenaliny, którą można ponowić po 15 minutach w razie potrzeby. U dzieci o masie ciała do 25 kg stosuje się dawkę nie większa niż połowę tej wartości, a u dzieci powyżej 25 kg, taką samą jak u osoby dorosłej.
Podawanie leków za pomocą ampułko-strzykawki jest procesem przyjaznym dla użytkownika i bezpiecznym, niewymagającym umiejętności ani doświadczenia. Hormon adrenaliny można podawać dożylnie, ale odbywa się to wyłącznie w środowisku szpitalnym, głównie na oddziałach intensywnej terapii.
Nadmierne stężenie adrenaliny – czym objawia się przedawkowanie adrenaliny?
Adrenalina, jeśli jest przyjmowana w nadmiernych ilościach, może prowadzić do przedawkowania, które powoduje tachykardię. Ten stan podnosi częstość akcji serca do ponad 120 uderzeń na minutę, co stanowi wyraźny kontrast z normalną częstością między 60 a 90 uderzeń na minutę. Co więcej, adrenalina powoduje wzrost poziomu glukozy we krwi, co jest niebezpiecznym zjawiskiem, które może prowadzić do udaru i innych poważnych chorób.
Czy można wpływać na stężenie adrenaliny w organizmie?
W obliczu stresujących okoliczności nasz organizm wytwarza wyższy poziom adrenaliny. Chociaż nie zawsze możemy uniknąć takich sytuacji, możemy zminimalizować ich negatywne skutki. Proste ćwiczenia fizyczne mogą wywołać stan euforii i obniżyć stężenie tego hormonu w naszym organizmie. Joga, medytacja i tai-chi to doskonałe techniki relaksacyjne towarzyszące aktywności fizycznej. Upewnij się, że odpowiednio się zrelaksujesz, aby czerpać pełne korzyści z tych praktyk.
Niestresowanie się w miejscach publicznych może być wyzwaniem. Jest jednak jeden prosty trik, aby złagodzić napięcie. Zacznij od zamknięcia prawego nozdrza palcem, a następnie zamknij usta i oddychaj przez lewe nozdrze. Po minucie powinien Cię zalać transcendentny spokój.
Czy adrenalina uzależnia?
Adrenalina wraz z innymi używkami, takimi jak herbata, kawa, papierosy, alkohol i narkotyki, jest uzależniająca. Warto zauważyć, że badania wskazują, że mężczyźni częściej niż kobiety padają ofiarą uzależnienia od adrenaliny.
Nasze ciała z czasem przyzwyczajają się do określonego poziomu adrenaliny, niezależnie od tego, jak przywołujemy ten hormon. Dlatego jeśli pragniemy wytchnienia od tych intensywnych przeżyć, powinniśmy być świadomi możliwości wystąpienia zespołu abstynencyjnego. Stan ten występuje u osób uzależnionych od określonych substancji i objawia się jako zespół objawów po ograniczeniu lub zaprzestaniu używania substancji.
Ważne jest, aby pamiętać, że pozytywne efekty adrenaliny są tymczasowe, a skutki uboczne obejmują zmęczenie. Niebezpieczeństwo tkwi w powtarzalnym charakterze tych wahań nastroju. Co więcej, uzależnienie dotyka nie tylko jednostkę, ale także jej bliskich. Przezwyciężenie uzależnienia od adrenaliny to ciężka walka, a pełne wyzdrowienie jest rzadkim wynikiem. Jednak długoterminowa psychoterapia może być użytecznym narzędziem w zmniejszaniu uzależnienia osoby uzależnionej od dużych dawek hormonu.
Istotą sprawy jest rozpoznanie przez uzależnionego szkodliwych skutków nałogu, nie tylko na jego własne życie, ale także na jego otoczenie. Chociaż urok adrenaliny może być kuszący, należy pamiętać, że hormon ten może być niebezpieczną obsesją, zakłócającą rozwój, pasję i dobre samopoczucie. Niestety, według statystyk, osoby z problemami związanymi z adrenaliną zwracają się o pomoc do profesjonalistów tylko wtedy, gdy w ich życiu wydarzy się coś katastrofalnego.
A czy Wy badaliście sobie hormony stresu?
~TwojeZdrowie24
