Wypalenie zawodowe – objawy, które świadczą o tym, że i Ty wpadłeś w jego pułapkę
Kiedy praca przynosi satysfakcję, a kiedy jej efektem jest wypalenie zawodowe?
Wiele słyszy się o tym, że powinna być pasją, że to ona jest jednym z głównych czynników, które wpływają na nasze życie. Oczywiście to wszystko prawda, ale często gdzieś tam czai się wypalenie zawodowe – wróg, który odbiera satysfakcję z dobrze wykonanych obowiązków. Czy i Ty wpadłeś w jego sidła? Jeśli dostrzegłeś któreś z wymienionych przez nas objawów, oznacza to, że Twój organizm domaga się pomocy.
Wypalenie zawodowe, czyli nieustanne zmęczenie
Objawy wypalenia zawodowego to wynik długotrwałej walki, jaką Twój organizm prowadzi ze stresem. Nie zdziw się zatem, że odczuwasz chroniczne zmęczenie. Zatem wypalenie zawodowe to nic innego jak stan psychofizycznego wyczerpania. Pojawia się w odpowiedzi na wewnętrzny konflikt wartości, nadmiar obowiązków, brak poczucia sprawiedliwości czy brak nagrody za dobrze wykonane zadania.
Bezsenność, rozdrażnienie, spadek odporności – typowe objawy wypalenia zawodowego
Wypaleniem zawodowym nazywamy także stan, w którym obok objawów psychicznych takich, jak wspomniane zmęczenie, występują także objawy fizyczne: spadek odporności, bezsenność, rozdrażnienie, bóle głowy.
Zaobserwowałeś, że praca, która do tej pory sprawiała Ci radość już nie przynosi Ci satysfakcji, jesteś rozkojarzony, rozbity, wszystko Cię irytuje? Prawdopodobnie masz pierwsze symptomy wypalenia zawodowego. Nie lekceważ ich, mogą przekształcić się w depresję, a stąd już tylko krok do tego, aby Twoje życie przesłoniła czarna chmura rozpaczy. Jeśli w porę uchwycisz problem, możesz zadziałać i znaleźć sposób, aby praca na nowo zaczęła Cię cieszyć.
Od zmęczenia do braku kontroli – trzy fazy wypalenia zawodowego
Według Christiny Maslach, która przez długie lata zajmowała się tematyką wypalenia zawodowego, człowiek przechodzi przez jego trzy fazy:
- Obejmuje stan wyczerpania emocjonalnego objawiający się zmęczeniem psychicznym i fizycznym, nieumiejętnością zregenerowania sił.
- W tej fazie stajesz się cynikiem, dystansujesz się do współpracowników, klientów czy podwładnych. Kwestie zawodowe przestają mieć dla Ciebie sens.
- Negujesz swoje kompetencje, ponieważ wydaje Ci się, że niczego w życiu nie osiągnąłeś. Już nie tylko sprawy związane z pracą wymykają Ci się spod kontroli, ale i całe Twoje życie. Problemy mnożą się, jakby ktoś zwielokrotnił je za pomocą czarodziejskiej różdżki.
Co sprzyja wypaleniu zawodowemu?
Wypalenie zawodowe to stan ducha i ciała. Niestety, sposób naszego życia nie wpływa pozytywnie na naszą psychikę. Dłuższe weekendy czy urlopy na nic się zdają. Jesteśmy bombardowani nadmiarem informacji, patrzymy na ludzi, którzy mają terminarze i tylko wpisują kolejne wydarzenia. Tym sposobem mają zaplanowane dni – od rana do późnego wieczora. Tylko że ten mit perfekcjonisty w każdym calu w końcu musi upaść. A skutkiem tego upadku jest właśnie długotrwały stres, poczucie pustki, zmęczenie graniczące z wyczerpaniem.
Sygnały alarmowe, czyli jak organizm ostrzega przed wypaleniem zawodowym?
Wypalenie zawodowe to cichy wróg, ale jego ładunek destrukcyjny jest ogromny. Jednak nie jest do końca tak, że nie wiesz, co dzieje. Twój organizm wysyła Ci sygnały alarmowe. Potraktuj je jako ostrzeżenie.
Ludziom bez reszty zaangażowanym w pracę trudniej jest dostrzec symptomy wypalenia, ponieważ życie osobiste podporządkowali zawodowemu. Sygnały te, jak już wspomniano, można podzielić na te związane z ciałem, psychiką i zachowaniem oraz samą pracą.
Sygnały ze strony ciała:
- napięcie w ciele,
- problemy gastryczne,
- zmiana masy ciała,
- brak odporności organizmu,
- bezsenność,
- częstsze sięganie po używki.
Sygnały ze strony psychiki:
- trudności w relaksowaniu się,
- spadek nastroju,
- negatywna postawa względem pracy i życia zawodowego,
- lęki,
- poczucie pustki,
- poczucie rozczarowania.
Symptomy związane z pracą:
- brak zapału do pracy,
- rozżalenie,
- niechęć przed wypełnianiem obowiązków zawodowych,
- narastające niezadowolenie z pracy,
- trudności w wyrażaniu opinii i własnego zdania,
- potrzeba skracania czasu pracy.
Jak nie dopuścić do wypalenia zawodowego?
Są sposoby, aby nie dopuścić do wypalenia zawodowego. Przede wszystkim musisz nauczyć się zarządzać własną energią, a w tym celu warto:
- aktywnie wypoczywać na świeżym powietrzu (spacery, sporty),
- słuchać swojego organizmu i jego potrzeb,
- wyznaczać realne cele,
- być asertywnym,
- zadbać o równowagę między życiem osobistym a zawodowym.
Według najnowszych badań (raport przygotowany na zlecenie firmy Staples) aż 91% pracowników w Europie cierpi na syndrom wypalenia zawodowego. Co się z tym wiąże, wzrasta częstotliwość zmiany pracy. To właśnie owa zmiana otoczenia daje złudne poczucie “wyjścia na prostą”, jednak nie na długo. Po jakimś czasie (zwykle po pół roku) znowu pojawia się frustracja i zmęczenie.
Warto przerwać to błędne koło i zacząć przyglądać się swoim potrzebom. Pozytywnym zjawiskiem jest to, że coraz więcej ludzi przykłada wagę do work-life balance, czyli równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Psychologowie jednogłośnie twierdzą, że ci, którzy wybrali tę ścieżkę, obrali dobry kurs.
Bibliografia:
Kempisty-Jeznach Ewa, Chorzy ze stresu. Problemy psychosomatyczne, Prószyński i S-ka, 2021,
Maslach Christina, Koncepcja wypalenia zawodowego, Przegląd Psychologiczny, 2001, Tom 44, Nr 3, str. 301-317,
Schroder Jorg-Peter, Wypalenie zawodowe – drogi wyjścia, BC Edu, 2008.
Zdjęcia:
- Freepik
- Pixabay
- Pexels
