Nadciśnienie tętnicze, zwane potocznie “ciśnieniem wysokim”, to stan, w którym ciśnienie krwi w tętnicach jest stale podwyższone. Jest to choroba przewlekła, która może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak choroba wieńcowa, choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca, choroba nerek, udar mózgu i wiele innych.
Nieleczone nadciśnienie tętnicze może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak choroba wieńcowa, choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca, choroba nerek, udar mózgu i wiele innych. Dlatego ważne jest, aby regularnie monitorować ciśnienie krwi i przestrzegać zaleceń lekarza w celu uniknięcia powikłań.
Czym jest nadciśnienie?
Nadciśnienie tętnicze (NT) to choroba, w której ciśnienie krwi w tętnicach jest stale podwyższone. Normalne ciśnienie krwi wynosi 120/80 mm Hg, natomiast u osób z nadciśnieniem tętniczym ciśnienie krwi jest stale wyższe niż 140/90 mm Hg.
Nadciśnienie tętnicze jest chorobą przewlekłą i bez leczenia może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak choroba wieńcowa, choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca, choroba nerek, udar mózgu i wiele innych.
Warto również zauważyć, że nadciśnienie tętnicze jest często chorobą bezobjawową, co oznacza, że osoby z tą chorobą często nie odczuwają żadnych objawów. Dlatego też zaleca się regularne badania lekarskie w celu monitorowania ciśnienia krwi i wczesnego wykrycia choroby.
Rodzaje nadciśnienia tętniczego
Wyróżniamy kilka rodzajów nadciśnienia tętniczego:
- Nadciśnienie tętnicze pierwotne (zwane też esencjonalnym) – to najczęstsza forma nadciśnienia tętniczego, która nie wynika z innej choroby, lecz jest skutkiem wielu czynników, w tym genetyki, stylu życia i wieku.
- Nadciśnienie tętnicze wtórne – to forma nadciśnienia tętniczego wynikająca z innej choroby lub stanu, na przykład choroby nerek, choroby tarczycy lub zaburzeń hormonalnych.
- Nadciśnienie tętnicze oporne – to ciągłe podwyższenie ciśnienia krwi, pomimo stosowania leczenia przeciwnadciśnieniowego złożonego z co najmniej trzech różnych leków w maksymalnych dawkach.
- Nadciśnienie tętnicze białego fartucha – to stan, w którym ciśnienie krwi jest podwyższone tylko w gabinecie lekarskim, a poza nim utrzymuje się na normalnym poziomie.
- Nadciśnienie tętnicze ciążowe – to stan, w którym ciśnienie krwi kobiety ciężarnej jest podwyższone i może prowadzić do poważnych powikłań zarówno dla matki, jak i dziecka.
W każdym przypadku nadciśnienie tętnicze wymaga regularnej kontroli i odpowiedniego leczenia w celu minimalizacji ryzyka powikłań.
Jakie są przyczyny nadciśnienia?
Przyczyny nadciśnienia tętniczego (NT) mogą być różnorodne i często wynikają z połączenia wielu czynników. Wyróżniamy przede wszystkim trzy główne grupy przyczyn:
- Czynniki genetyczne – predyspozycja do nadciśnienia tętniczego może być dziedziczna i występować w rodzinie.
- Styl życia – nadciśnienie tętnicze często wiąże się z niezdrowym stylem życia, takim jak brak aktywności fizycznej, palenie papierosów, wysokie spożycie soli, alkoholu i tłustych potraw.
- Choroby i stany chorobowe – nadciśnienie tętnicze może być wynikiem innych chorób lub stanów, takich jak choroby nerek, choroby tarczycy, cukrzyca, otyłość, choroby układu sercowo-naczyniowego i wiele innych.
Inne czynniki, takie jak stres, wiek, płeć i niektóre leki, również mogą wpływać na ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego. Wiele z tych czynników jest związanych ze stylem życia, dlatego zmiana nawyków żywieniowych, aktywność fizyczna i unikanie palenia papierosów może pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia choroby.
Jak objawia się nadciśnienie?
Nadciśnienie tętnicze często nazywane jest “cichym zabójcą”, ponieważ przez długi czas może nie dawać żadnych objawów, a tymczasem uszkadzać narządy wewnętrzne. Dlatego też regularne badania i pomiary ciśnienia krwi są tak ważne.
Jeśli jednak nadciśnienie tętnicze jest już bardziej zaawansowane, mogą wystąpić następujące objawy:
- Bóle głowy, najczęściej w okolicy potylicznej.
- Zmęczenie, osłabienie, drażliwość.
- Problemy z oddychaniem, duszność.
- Bóle w klatce piersiowej, zwłaszcza podczas wysiłku.
- Zmiany w widzeniu, jak rozmazana lub podwójna wizja.
- Szumy uszne.
- Zwiększona częstotliwość oddawania moczu.
- Problemy z erekcją.
- Ciężkie bóle nóg.
Jednak wiele osób z nadciśnieniem tętniczym może nie mieć żadnych objawów, dlatego też regularne badania ciśnienia krwi są tak istotne, aby wykryć chorobę we wczesnym stadium, przed wystąpieniem powikłań.
Jak rozpoznać nadciśnienie u dzieci i dorosłych?
Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego u dzieci i dorosłych polega na pomiarze ciśnienia krwi. U dorosłych normą jest wartość ciśnienia skurczowego poniżej 140 mm Hg i wartość ciśnienia rozkurczowego poniżej 90 mm Hg. W przypadku dzieci wartości te zależą od wieku, płci i wzrostu dziecka.
U dzieci w wieku od 3 do 18 lat ciśnienie krwi powinno się regularnie monitorować. Jeśli ciśnienie skurczowe jest wyższe niż 90 percentyla dla danego wieku i płci, lub wartość ciśnienia rozkurczowego jest wyższa niż 75 percentyla dla danego wieku i płci, mówi się o nadciśnieniu tętniczym u dziecka.
U dorosłych pomiar ciśnienia krwi powinien być przeprowadzany regularnie, przynajmniej raz na dwa lata dla osób z prawidłowym ciśnieniem krwi, a częściej dla osób z nadciśnieniem tętniczym lub zwiększonym ryzykiem jego wystąpienia. Ciśnienie krwi można mierzyć u lekarza lub samodzielnie w domu za pomocą specjalnych aparatów.
Jeśli wyniki pomiaru ciśnienia krwi są nieprawidłowe, zaleca się powtórzenie pomiaru po kilku tygodniach oraz wykonanie dodatkowych badań. Takich jak badania laboratoryjne, badania serca i naczyń krwionośnych czy badania hormonalne, aby wykluczyć ewentualne przyczyny nadciśnienia.
Jak leczyć nadciśnienie?
Leczenie nadciśnienia tętniczego może obejmować zmiany w stylu życia oraz leczenie farmakologiczne. Leczenie powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta i uzależnione od stopnia nadciśnienia oraz obecności innych chorób.
- Zmiany w stylu życia:
- Regularna aktywność fizyczna: przynajmniej 30 minut umiarkowanego wysiłku większość dni tygodnia.
- Zdrowa dieta: ograniczenie soli, tłuszczów nasyconych i cholesterolu, zwiększenie spożycia owoców i warzyw, pełnoziarnistych produktów zbożowych, chudego mięsa, ryb i orzechów.
- Utrzymanie prawidłowej wagi.
- Ograniczenie spożycia alkoholu.
- Rzucenie palenia.
- Leczenie farmakologiczne:
- Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI): leki, które blokują enzym konwertujący angiotensynę i zmniejszają skurcz naczyń krwionośnych, co obniża ciśnienie krwi.
- Antagoniści receptora angiotensyny II (ARB): leki, które blokują działanie angiotensyny II i zmniejszają skurcz naczyń krwionośnych, co obniża ciśnienie krwi.
- Diuretyki: leki, które zwiększają wydalanie wody z organizmu i zmniejszają objętość krwi, co obniża ciśnienie krwi.
- Blokery kanału wapniowego: leki, które blokują przepływ wapnia do mięśni naczyń krwionośnych, co zmniejsza skurcz tych naczyń i obniża ciśnienie krwi.
- Beta-blokery: leki, które hamują działanie adrenaliny i noradrenaliny, zmniejszając częstość skurczów serca i obniżając ciśnienie krwi.
- Powikłania:
Nieleczona lub niewłaściwie leczona nadciśnienie tętnicze może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak:
- Choroba wieńcowa i zawał serca.
- Miażdżyca tętnic i choroby naczyń mózgowych.
- Niewydolność serca.
- Niewydolność nerek.
- Zaburzenia widzenia i uszkodzenie nerwu wzrokowego.
- Problemy z erekcją.
Dlatego też ważne jest regularne monitorowanie ciśnienia krwi oraz leczenie nadciśnienia tętniczego zgodnie z zaleceniami lekarza.
Jakie mogą być powikłania nadciśnienia?
Nieleczona lub niewłaściwie leczona nadciśnienie tętnicze może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak:
- Choroba wieńcowa i zawał serca: Nadciśnienie tętnicze zwiększa ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej, która może prowadzić do zawału serca.
- Miażdżyca tętnic i choroby naczyń mózgowych. Podwyższone ciśnienie krwi może uszkadzać ściany tętnic, co może prowadzić do powstawania blaszek miażdżycowych, a w konsekwencji do zwężenia lub zamknięcia tętnicy. To z kolei zwiększa ryzyko udaru mózgu.
- Niewydolność serca. Podwyższone ciśnienie krwi może prowadzić do osłabienia serca, ponieważ serce musi pracować ciężej, aby pompować krew przez ciasne tętnice.
- Niewydolność nerek: Niekontrolowane nadciśnienie tętnicze może prowadzić do uszkodzenia nerek, które są odpowiedzialne za usuwanie toksyn i odpadów z organizmu.
- Zaburzenia widzenia i uszkodzenie nerwu wzrokowego. Wysokie ciśnienie krwi może prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych w siatkówce, co może prowadzić do zaburzeń widzenia lub nawet ślepoty.
- Problemy z erekcją: Nadciśnienie tętnicze może wpływać na funkcję erekcji u mężczyzn, co może prowadzić do zaburzeń życia seksualnego.
Dlatego też ważne jest regularne monitorowanie ciśnienia krwi oraz leczenie nadciśnienia tętniczego zgodnie z zaleceniami lekarza, aby zapobiec powikłaniom.
Nadciśnienie a ciąża
Nadciśnienie tętnicze w ciąży może być poważnym zagrożeniem dla zdrowia matki i dziecka. W ciąży może wystąpić tzw. nadciśnienie ciążowe. Czyli stan, w którym ciśnienie krwi wzrasta po 20 tygodniu ciąży u kobiet, u których wcześniej nie stwierdzono nadciśnienia tętniczego. Nadciśnienie tętnicze u kobiet w ciąży może prowadzić do wielu poważnych powikłań, takich jak:
- Przedwczesne porody: Nadciśnienie tętnicze zwiększa ryzyko przedwczesnych porodów.
- Upośledzenie wzrostu płodu: Nadciśnienie tętnicze może prowadzić do upośledzenia wzrostu płodu.
- Zespół HELLP: Zespół HELLP to rzadka, ale bardzo poważna choroba, która występuje u niektórych kobiet z nadciśnieniem tętniczym w ciąży. Charakteryzuje się to małopłytkowością, uszkodzeniem wątroby i objawami neurologicznymi.
- Przekrwienie siatkówki: Nadciśnienie tętnicze może prowadzić do powstawania zatorów w naczyniach krwionośnych siatkówki, co może prowadzić do utraty wzroku.
W przypadku kobiet, które planują ciążę lub są już w ciąży, ważne jest regularne monitorowanie ciśnienia krwi oraz konsultacja z lekarzem w celu wdrożenia odpowiedniego leczenia i zapobieżenia powikłaniom. Leczenie nadciśnienia tętniczego w ciąży zwykle obejmuje zmiany w diecie, ograniczenie aktywności fizycznej i stosowanie leków przeciwnadciśnieniowych, które są bezpieczne dla matki i dziecka.
Jak prawidłowo wykonać pomiar ciśnienia w warunkach domowych?
Pomiar ciśnienia krwi w warunkach domowych jest łatwy i szybki do wykonania, jeśli wykonany zostanie prawidłowo. Aby wykonać prawidłowy pomiar ciśnienia krwi w warunkach domowych, należy postępować zgodnie z następującymi krokami:
- Wybierz odpowiedni mankiet na nadgarstek lub ramię. Dla większości dorosłych osoby nadaje się mankiet o szerokości około 12-13 cm dla pomiaru na nadgarstku lub o szerokości około 13-15 cm dla pomiaru na ramieniu. Jeśli nie jesteś pewien, jaki mankiet jest odpowiedni dla Ciebie, skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
- Przygotuj ciśnieniomierz i sprawdź, czy jest on prawidłowo skalibrowany i działa poprawnie.
- Usiądź wygodnie w fotelu lub na krześle, opierając plecy o oparcie i trzymając stopy płasko na podłodze. Nie krzyżuj nóg i nie mów w trakcie pomiaru.
- Obejmij mankiet wokół nadgarstka lub ramienia, zgodnie z instrukcjami producenta.
- Uruchom ciśnieniomierz i poczekaj na wynik. Ciśnienie krwi składa się z dwóch wartości: skurczowej i rozkurczowej. Skurczowe to wartość ciśnienia, gdy serce skurczyło się i wypompowało krew do tętnic. A rozkurczowe to wartość ciśnienia, gdy serce jest w fazie rozkurczu, a krew wypełnia tętnice. Wynik zostanie wyświetlony na ekranie ciśnieniomierza.
- Zapisz wynik pomiaru, wraz z datą i godziną pomiaru.
Należy pamiętać, że przed pomiarami ciśnienia krwi należy unikać kofeiny, alkoholu i papierosów. A także powinno się unikać intensywnego wysiłku fizycznego. Pomiar ciśnienia krwi powinien być wykonywany regularnie, a wyniki powinny być porównywane z normami ciśnienia krwi dla wieku i płci. W przypadku podejrzenia nadciśnienia tętniczego lub innych problemów z ciśnieniem krwi, należy skonsultować się z lekarzem.
